Zorg ervoor dat je studenten alleen beoordeelt op wat ze tijdens de cursus geleerd hebben, de leerdoelen, met andere woorden. Onbewust wegen we vaak ook andere factoren mee, die studenten oneerlijk kunnen bevoordelen of benadelen. Als studenten bijvoorbeeld een podcast of een posterpresentatie maken en de leerdoelen zijn gericht op inhoud en argumentatie, niet op vorm, dan is het niet eerlijk om hogere cijfers toe te kennen aan werk dat professionele ontwerp- of redactionele vaardigheden vertoont. Controleer ook of je verwachtingen over de geschreven of gesproken taal van studenten realistisch zijn voor het niveau van je cursus.

Neem maatregelen om ervoor te zorgen dat je cijfers betrouwbaar zijn, zelfs als er meerdere beoordelaars zijn. Gebruik antwoordsleutels, rubrics of beoordelingsformulieren om het nakijken consistent te houden en organiseer ijksessies. Denk aan mogelijke beoordelaarsfouten bij het nakijken:

Contaminatie-effect: Beoordeling gebruiken voor ander doel dan alleen cijfer geven. Bijv. als beoordelaars een laag cijfer geven om te laten zien dat hun vak moeilijk is.

Halo-/horn-effect: Cijfers naar boven of beneden bijstellen op basis van het gedrag van een student in plaats van hun prestaties (bijv. ‘Deze student doet altijd zo zijn best…’, ‘Het lijkt deze student niets te kunnen schelen…’)

Normverschuiving: Aanpassen op de prestaties van de studenten. Bijv. minder streng nakijken als halverwege blijkt dat veel studenten iets fout hebben.

Restriction-of-range: Niet het hele bereik van een beoordelingsschaal gebruiken (heel gebruikelijk in Nederland): ‘Wij geven nooit een 10’, ‘Een 3 geven is zo gemeen’.

Sequentie-effect: Beoordeling wordt beïnvloed door de volgorde van het nakijken. Als je bijvoorbeeld een goed antwoord ziet na veel foute antwoorden, kun je de neiging hebben om een te hoog cijfer te geven.

Signifisch effect: Niet iedereen let op dezelfde dingen. Bij het beoordelen van schriftelijke opdrachten kun je bijvoorbeeld de nadruk meer leggen op argumentatie, stijl of taal dan een ander.

Beoordelen moet haalbaar zijn binnen de uren die aan een cursus toegewezen zijn. Een zeer hoge werklast kan leiden tot beoordelingsvermoeidheid en een gebrek aan consistentie. Normaalgesproken wordt met dit aspect al rekening gehouden bij het ontwerpen van toetsing.

Studenten moeten op voorhand weten hoe ze beoordeeld zullen worden (bijvoorbeeld door het delen van rubrics) en achteraf moeten ze inzicht krijgen in hoe hun cijfer is bepaald.

Bij gesloten vragen is het antwoordmodel simpel: daar staat in wat de juiste antwoorden zijn en hoeveel punten er per goed antwoord te verdienen zijn. In dat geval kan er meestal ook met behulp van toetssoftware worden nagekeken (bijvoorbeeld in TestVision of Ans).

Bij open vragen is het antwoordmodel uitgebreider, en neemt het de vorm van een correctievoorschrift, mede om verschillen tussen beoordelaars te beperken. Het helpt ook om bij de inzage aan studenten uit te leggen hoe het cijfer tot stand is gekomen. In het correctievoorschrift staan voorbeeldantwoorden, maar ook hoe de puntenverdeling per vraag werkt. Voor de beoordelaar moet duidelijk zijn hoe om te gaan met gedeeltelijk juiste antwoorden of antwoorden die niet in het antwoordmodel voorkomen. Het correctievoorschrift kan tijdens het nakijken nog worden aangepast als bijvoorbeeld blijkt dat een ander antwoord ook goed gerekend moet worden. Eerder nagekeken werk dient dan opnieuw te worden beoordeeld aan de hand van het aangepaste antwoordmodel. Achteraf moet een student op basis van het antwoordmodel inzicht kunnen krijgen in de beoordeling.

Een beoordelingsformulier helpt je om mondelinge en schriftelijke vaardigheden (zoals papers of presentaties), groepswerk en portfolio’s zo objectief, consistent en transparant mogelijk te beoordelen. Er zijn verschillende soorten beoordelingsformulieren, zoals een checklist of een beoordelingsschaal.
Met een checklist kun je een lijst samenstellen van aspecten waarmee je rekening moet houden bij het beoordelen. Dit is vooral nuttig bij AVV/NAV-opdrachten. Als je daadwerkelijke cijfers wil toekennen, dan werkt een beoordelingsschaal of -formulier beter. Hiermee kun je de criteria waarnaar je kijkt afzetten tegen verschillende niveaus (bijvoorbeeld een 5- of 10-puntsschaal). Je kunt ook een weging toekennen aan elk van de criteria en bepalen of er minimumvereisten zijn voor een voldoende. Een meer gedetailleerde versie hiervan is een rubric, die niet alleen een beschrijving per criterium bevat, maar dit ook verder specificeert per niveau.

Bij het beoordelen van essays, papers en casusvragen kan gebruik gemaakt worden van een rubric. Een rubric is een tabel waarmee je beoordelingen objectief, consistent en transparant kan maken. Er zijn verschillende soorten rubrics. Bij een holistische rubric formuleer je per niveau (bijvoorbeeld goed, voldoende en onvoldoende) een beschrijving van het werk van de student. Bij een analytische rubric splits je de beoordeling op in een aantal criteria (zoals inhoud, structuur en taalgebruik), en formuleer je een beschrijving voor de verschillende tussenniveaus (bijvoorbeeld goed, voldoende en onvoldoende). Daarbij kun je aangeven hoeveel punten er per niveau te verdienen zijn. Dan is er nog een single-point rubric, waarbij je per criterium alleen het voldoendeniveau beschrijft. Links en rechts van deze kolom is ruimte om in te vullen op welke manier het werk van de student onder of boven dit niveau zit.

Bespreek de rubric van tevoren met alle beoordelaars om beoordelaarsverschillen te beperken. Je kan ook een zogenaamde ‘kalibreersessie’ houden waarin je een paar opdrachten samen beoordeelt met de rubric, om te zorgen dat deze op een consistente manier wordt ingevuld. Wil je meer lezen over rubrics? Op deze pagina vind je uitgebreide informatie, voorbeelden en tips voor het maken van een rubric.

• Gebruik een rubric of beoordelingsinstrument en stem dit van tevoren af met de verschillende beoordelaars.
• Kijk anoniem na (geen naam; alleen studentnummer).
• Kijk na per vraag in plaats van per tentamen. Als er meerdere beoordelaars zijn, kun je de vragen onderling verdelen.
• Wijzig af en toe de sequentie van de antwoordbladen tijdens het nakijken.
• Als het om een eindtoets gaat, is uitgebreide feedback niet zinvol. Studenten hebben immers geen gelegenheid hiermee aan de slag te gaan. Cijfers zijn ook feedback.
• Bepaal van tevoren de maximale tijd die je per vraag of tentamen aan het nakijken wil besteden. Houd je hieraan.
• Stel nakijken niet uit en plan voldoende tijd, maar kijk niet te lang achter elkaar na. Nakijken is intensief en geconcentreerd werk. Neem regelmatig pauzes.

• Bepaal hoeveel tijd je kunt besteden aan het nakijken van elk werkstuk en gebruik een timer.
• Gebruik een rubric of checklist om studenten algemene feedback te geven.
• Geef plenair feedback, bijvoorbeeld over veelgemaakte fouten.
• Geef mondelinge in plaats van schriftelijke feedback. Je kunt gesproken feedback opnemen via Speedgrader in Canvas.
• Maak een genummerde lijst aan met veelvoorkomende fouten en deel deze met studenten. Gebruik deze nummers in je feedback. Je kunt ook veelvoorkomende opmerkingen kopiëren en plakken.
• Richt je op maximaal drie langere opmerkingen per student, en geef die aan het eind van het werkstuk. Als je veel meer feedback geeft in de tekst zelf, komt het meestal niet aan.
• Lees eerst het gehele stuk door voordat je opmerkingen plaatst: hierdoor voorkom je dat je te veel op detailniveau kijkt en de kwaliteit van het werk als geheel uit het oog verliest.

Bij het onderwijsthema Feedback vind je basistheorie, praktische handvatten en timesavers over feedback. Je kunt ook onze e-learning over feedback volgen.