Broodje Onderwijs

De eerste editie van Broodje Onderwijs in academisch jaar 2025-2026.

Broodje Onderwijs staat op 2 september 2025 van 12.00-13.30 uur (eerste 15 minuten inloop) in het teken van studentbetrokkenheid.

• Tijd: 11.50 – 13.15 uur
• Eerste tien minuten inloop
• Meer informatie volgt

• Tijd: 11.50 – 13.15 uur
• Eerste tien minuten inloop
• Meer informatie volgt

Over Current Affairs en hoger onderwijs: wat doen we als de wereld op z’n kop staat?

Samenvatting & Presentatie

Bekijk de presentatie hier:

Broodje Onderwijs 29 oktober 2024

Afgelopen dinsdag 29 oktober zijn we weer samengekomen met geïnteresseerden rond het thema De mens en AI: Hoe kunnen we studenten voorbereiden om professioneel te floreren in de toekomstige AI-ondersteunde wereld van de gezondheidszorg?

Achtergrond

Na kort in paren onze persoonlijk AI toekomstbeeld te delen, heeft Remco Jongkind ons namens de expertise groep AI meegenomen tav “What’s what” in de wereld van AI. (zie ook slides).

Grof weg spreken we  over Predictieve AI zoals onder andere beeldherkenning OF Generatieve AI genereren van nieuwe teksten/beelden op basis van voorspellingen. Daarna heeft hij verschillende voorbeelden genoemd waar Generatieve AI al in de zorg en onderwijs (deels in de Faculteit der Geneeskunde UvA) worden toegepast. Om hier enkelen te noemen, lekenbrieven schrijven, virtuele dokters assistent. En binnen de Faculteit der Geneeskunde lopen 3 projecten: 1) feedback op wetenschappelijk schrijven, 2) virtuele simulatie patiënt, 3) virtuele tutor. Voor meer info verwijzen we naar de dia’s en de expertise groep AI van TLC FdG.

Daarna zijn we in 3 groepen uiteen gegaan om in gesprek te gaan over 1 van de onderstaande vragen omtrent AI.

Opbrengst: 

• Kritisch leren gebruiken van AI stond centraal en daarvoor moeten we studenten op zekere hoogte leren hoe de verschillende type AI werken. Om zo te bepalen welke uitkomsten we kunnen vertrouwen en wanneer we moeten twijfelen.
• Docenten/professionals hebben ondersteuning nodig van AI experts nodig om te kunnen raadplegen ten aanzien van het gebruik en de interpretatie van AI.
• In onderwijs met name goed nadenken over wat, hoe diep en wanneer AI in te zetten. Naast ondersteunen in leren, idealiter al voorbereiden hoe ze hier in zorgwereld mee om moeten gaan.
• Klinisch rederneren moet volgens deze groep nog steeds even sterk in het curriculum, om de bovenstaande kritische blik te kunnen houden.
• Studenten beter voorbereiden op het omgaan met nog snellere verandering, in systemen, manieren van samenwerken en skills die nodig zijn in de toekomstige professionele rollen.

In discussie kwam heel sterk naar voren dat AI ALLEEN “ondersteunen” zou zijn niet vervangend.

Wat is dan de meerwaarde van AI m.n. in de zorgwereld? Kan AI bv zorgen dat er meer aandacht en ruimte komt voor het echte patiënten contact? 

Hier waren de meningen over verdeeld, verscheidene aanwezigen dachten dat AI wellicht eerder zorgt voor verhoogde efficiëntie waardoor meer patiënten kunnen worden gezien in dezelfde tijd.

Passend quote bij de discussie: “Man is a slow, sloppy, and brilliant thinker;​ computers are fast, accurate, and stupid.” John Pfeiffer

Na de bijeenkomst realiseerde Remco en ik, het lijkt of “we als mensheid” huiverig zijn om verantwoordelijkheid los te laten. Er is namelijk al bewijs dat AI soms vele malen beter is dan de mens bv in auto rijden maar ook verschillende gevallen in klinisch rederneren. In hoeverre, hebben we als we wat meer loslaten wel  de handen vrij voor de menselijke kwaliteiten die (nog) niet door AI kunnen worden geëvenaard: het oprechte, kwetsbare menselijke contact wat onmisbaar is in zowel de wereld van de zorg als onderwijs.

Mogelijk een interessant thema om met ethici, psychologen en/of filosofen een keer bij te betrekken voor masterclass of broodje onderwijs volgend jaar.

Bekijk hier de dia’s en de Wooclap antwoorden:

Download presentatie 5 september 

Download Wooclap uitkomsten

Kan ik beter leren als ik mezelf goed kan inschatten? Deze vraag is uitgangspunt van dit Broodje onderwijs. Zelfbewustzijn, of zelfkennis, kan helpen om slimme keuzes in het studeren te maken. Ook kan het bevorderlijk zijn voor het opdoen van de meer (inter)persoonlijke competenties. En is het nodig voor zelfregulerend leren. Hoe help je de student bij zelfbewust leren? En wat heb je zelf als docent nodig om dit te kunnen doen?

Terugblik:

Open hier de bijlage (.pdf)

Beste Broodje onderwijs clubleden

Afgelopen dinsdag , zaten we weer met veel onderwijs collega’s bij elkaar onder het genot van een broodje , om over het thema  zelfbewust leren inzichten en ideeën met elkaar te delen.

We startte met een korte check-in door de vraag te beantwoorden voor onszelf “Hoe zit ik hier?  Daarna werd de geschiedenis van het onderzoek naar het bewustzijn gedeeld. Hiervoor verwijs ik naar de dia’s  inclusief notities.

Voor deze bijeenkomst definiëren we Zelfbewustzijn als:

De intentie en vaardigheid om jezelf te zien en te begrijpen en hoe anderen naar je kijken.

Dit dekt in grote lijnen de lading van de definities uit de literatuur.

Hierbij kijken we dus naar de vaardigheid van zelfbewust zijn. Deze begint met het creëren van  “afstand” tot onze innerlijke en externe wereld om vervolgens vanuit dat perspectief met nieuwsgierigheid en zonder oordeel naar onszelf kijken. Voor de duidelijkheid, dat betekent dus niet dat we geen oordelen mogen hebben, maar dat we die ook open en nieuwsgierig waarnemen en wellicht doorgronden waar ze vandaan komen en of ze recht doen aan de werkelijkheid.

Hier schematische representatie Reefman etal, zie dia’s met beschrijving.

Verhogen van zelf bewust-zijn draagt o.a. bij aan effectiever (persoonlijk) leiderschap, welbevinden, adaptief vermogen, perspectivistische lenigheid en authentiek handelen. (op dit greep uit artikelen die hier recent over hebben gepubliceerd). Het sluit daarom aan bij de meerjarenthema’s van het Amsterdam UMC: “Wendbare organisatie in een snel veranderende wereld”  & “Waarde gedreven zorg”  . In hoger onderwijs is geponeerd, tijdens de openingskeynote internationaal Medisch onderwijs congres AMEE22, dat “coherent self-awareness” het belangrijkste focus punt zou moeten worden van het toekomstige onderwijs.

70% van de aanwezigen vond dat er onvoldoende of zelf geen ondersteuning was in huidige curricula voor het ontwikkelen van zelfbewustzijn.  

We hebben aansluitend aan een aandachtsoefening, met elkaar gedeeld in hoeverre we zelf bewust zijn van onze eigen binnenwereld en fysieke aanwezigheid en hoe dit anders was dan bij de start van de bijeenkomst .

Vervolgens zijn we plenair in gesprek gegaan over met name de vragen:

Waar ondersteunen we al de ontwikkeling van zelfbewust zijn en leren? En wat kunnen we nog meer doen?

Hieronder een greep uit de benoemde plekken waar al aandacht is voor creëren van zelfbewustzijn.

• PO nieuwe mentoraat BSc: o.a. e-learning over hoe zij zich zien in hun omgeving,
• IPE BSc MSc onderwijs: onder andere gebruik van modellen Quinn en DISC voor meer inzicht en daar over in gesprek gaan.

Let op: Dit zijn wel gedragsmodellen en geven nog beperkt inzicht in mentale wereld die leidt tot dit gedrag.

• Mentoraat (MSc) : oa aandacht voor opleiden van mentoren om het proces van bewustwording bij studenten te begeleiden.
• AV humaniora -ethiek gewerkt met perspectieven maar ook deels getoetst.

Toetsing kan soms (afhankelijk van hoe ingestoken) ontwikkeling van zelfbewust zijn juist tegen werken (denk aan reflectieve zombies Anne de La Croix).

De vraag werd gesteld door 1 van de deelnemers,  moet het wel een doel zijn van opleiding om zelf bewustzijn te ontwikkelen in studenten? 

De aanwezige artsen gaven redenen en voorbeelden waarom voor hun klinische praktijk zelfbewust zijn cruciaal is om hun rol als arts effectief en waardevol te kunnen vervullen alsmede belangrijk is voor zelfzorg in dit soms mentaal zware beroep.

Tot slot, gaf Ellen Bosnak dat wat haar betreft zelfbewust zijn een van de belangrijkste onderdelen is van de Bildung, en dus zeker wel thuis hoort in alle hogere onderwijs opleidingen.

Op de vraag wat zouden we nog meer kunnen doen kwamen in gesprek een paar dingen naar boven.

• Delen van perspectieven
• Vragen naar beleving van student
• Open en NIET normatieve (nieuwsgierig vragen stellen).
• Kwetsbaar opstellen ook als docenten: voorbeeld functie… veilige omgeving.

Op de dia’s staan nog een paar voorbeelden door de sprekers aangedragen onder Take home)s

Ellen Bosnak gaf aan dat in haar beleving de nieuw toegekende Leaderschip fellow Comenius beurs van UvA omtrent adaptief leren & inner development goals uitgerold zou moeten worden in iedere opleiding ook in het Geneeskunde onderwijs. Deze beoogt het praktisch implementeren van o.a. zelfbewustzijn in onderwijs . Prestigieuze Comenius beurs toegekend aan de UvA  – Instituut voor Interdisciplinaire Studies – Universiteit van Amsterdam

Met hartelijke groet,

Esther Reefman

Het gaat er vaak over: professioneel gedrag van studenten. Wat bedoelen we als we het hebben over ‘professioneel’? Wat het vraagt het leren van professioneel gedrag van ons, docenten en onderwijsontwikkelaars? NB Dit Broodje onderwijs is ook interessant als vervolg op de masterclass Professioneel gedrag (verzorgd door Pieter Barnhoorn, oktober 2023), waarin veel nieuwe vragen werden opgeroepen.

Bekijk hier de presentatie

Terugblik:

Op 18 april waren we weer met enthousiaste onderwijs professionals bijeen rond het thema: Professioneel gedrag (PG): hoe doen we dat? 

Uit de bredere literatuur blijkt dat voor cultivering van PG zowel begeleiden van studenten als een goed voorbeeld vanuit opleidingen van belang is. “Ze doen wat je doet, niet wat je zegt”.  Uit het onderzoek van Marianne Mak blijkt dat we onprofessioneel gedrag onder medisch studenten in 4 categorieën kunnen verdelen de 4i’s: Interactie, Integriteit, Inzet en Introspectie. Deze komen in de huidige curricula al aanbod. Daarnaast heeft Pieter Barnhorn ons in een TLC masterclass in december 2023 meegenomen in zijn onderzoek naar wat er nodig is voor PG ontwikkeling in de medische onderwijs praktijk. De kern daarvan was dat we als docenten, ook bij twijfel, altijd het gesprek moeten aangaan over professioneel gedrag met de student.

In dit gesprek zijn 3 richtlijnen zeer helpend:

1. Benoem eerst het observeerbare gedrag (los van mening of interpretatie)
2. Benoem jouw beleving van dit gedrag interpretatie/gevoel en gedachten die dit bij jouw oproept
3. Check dit bij student: zijn jullie het eens over observatie en wat is zijn/haar beleving.

Vervolgens kun je samen (nieuwe) afspraken maken over verwachtingen over toekomstig gedrag. Zie voorbeeld in presentatie.

Aanvulling van Giel van Stralen hoofd commissie PG Geneeskunde:

• Context maakt veel uit of iets als onprofessioneel kan worden ervaren
• Initiële onprofessionele gedrag is vaak niet echt het probleem, meer hoe de student reageert op het aanspreken. Openstaan voor feedback en daarop kunnen acteren.

Eigen praktijk kleine poll (10) in (deel vd) groep vooraf: 

Nooit………………………………………….Dagelijks

Aantal situaties die men beschreef waren: studenten te laat, negatief en generaliserend uitlaten over studenten door onderwijscollega’s, studenten onvoorbereid voor WG, brutale email zonder aanhef, onprofessioneel lichaamstaal van collega.

Plenaire discussie: Welke factoren spelen mee bij het wel/niet en effectief aanspreken van dit gedrag?

• Acceptatie:
  • deed ik zelf ook toen ik jong was 
  • andere docenten doen dit ook
• Context is belangrijk: soms student 6 uur onderweg
• Hoe zit ik zelf in mijn vel?
• Hoe presenteert student zich
  • Verontschuldigend en “goede reden”
  • “Iedereen komt hier te laat“
• Lastig het goede moment te kiezen  (tijdens/na les): klassikaal vs 1-1.
• Zelf wel een gevoel bemerken maar op moment zelf nog geen besef wat ik precies onprofessioneel vind.
• Wie ben ik om iemand hierop te wijzen?
• Angst voor conflict en in collegiale situatie negatieve effecten.

3 aparte groepjes uit elkaar eigen casuïstiek bespreken met de vraag wat zijn helpende factoren om het gesprek aan te gaan en goed te kunnen laten verlopen?

• Met elkaar delen,  bv broodje onderwijs, koffiepraat, teruglaten komen in andere meetings. Meer inzicht, verbind en verlaagd de drempel om iets uit te proberen.
• Oefenen om deze gesprekken te voeren:
  • Micro oefenen: bv benoemen van observeerbaar gedrag (positief en negatief bv in meerdere settings).
  • intervisie met evt acteurs.

Kanttekening: hier zullen waarschijnlijk vnl mensen aanmelden die het “minder nodig hebben”. Echter, verandering van cultuur start met een groep die begint nieuw gedrag toe te passen, dit voorbeeld zorgt voor verdere verspreiding.

• Bewustwording rond “Roddelen vs sparren”: aandacht geven in bv teams meetings of breder.
• Ruggesteun van leidinggevende: niet worden afgerekend als een meer confronterend gesprek leidt tot wrijving/emoties.
• Iedereen starten met doen en dan elkaar ook positief feedback geven: cultiveren van professioneel pedagogisch handelen (Lydia)

We kennen allemaal wel de momenten waarop we lichtelijk gekwetst zijn door een opmerking van een ander. Of ons juist een beetje schamen omdat dat ons ‘grapje’ blijkbaar verkeerd viel. Hoe kan dat eruit zien in het onderwijs? En zie je het wel eens gebeuren en denk je pas ’s avonds: ik had er iets van moeten zeggen? We bespreken wat er gebeurt en waarom en wanneer het schadelijk is en ook: welke verantwoordelijkheid we allemaal hebben.

Het gebeurt overal en nergens… toch gebeurt het regelmatig. Soms zélf onbedoeld, soms zijn we er zelf getuige van. Die ene opmerking of het aannemen van een andere houding, vaak onbewust doch niet altijd…, na enige tijd begint het bij de zoveelste opmerking toch te steken. De opstapeling van opmerkingen kan irriteren en aanleiding geven tot psychische klachten alsook gezondheidsverschillen in de zorg. (1)
We gaan de stilte doorbreken en het hebben over micro-agressie alsook de impact op de ander.
Verhalen verzameld uit de dagelijkse praktijk zullen aan bod komen en samen zoeken we naar oplossingen. (2)

Wat verstaat men onder micro-agressie? Wat zegt de literatuur hierover?
Hoe herkennen we micro-agressies? Onder welke vormen komen deze voor? En heb ik er zelf een aandeel in?

Wil jij meer weten over dit thema en/ of beter mee kunnen omgaan in bepaalde situaties?
Dan zit je op de juiste plek aan tafel bij het komend Broodje Onderwijs.

Referenties:
1. Ehie O., Muse L., Hill L.and Bastien A. Professionalism: microaggression in the healthcare setting. Curr Opin Anaesthesiol. 2021; 34(2): 131–136.
2. Molina M.F., Landry A.I., Chary A.N., Burnett-Bowie S.M. 2020. Addressing the Elephant in the Room: Microaggressions in Medicine. Ann Emerg Med. 2020; 76: 387-391.

Over Winggo Pang (hij/ hem):
Winggo is sinds november 2019 werkzaam als Medical Educator op het Amsterdam UMC, locatie AMC. Niet enkel is hij betrokken bij ontwikkeling van onderwijs met oog op brug naar de kliniek, dankzij zijn ervaring in de kliniek voordien; maar heeft hij dankzij zijn eigen achtergrond extra aandacht voor de mens achter de collega/ patiënt/ student. Bij de ontwikkeling van onderwijs gebeurde implementatie hiervan al onbewust. Sinds 2022 wijdt hij zich bewust nog meer toe op vlak van implementatie van diversiteit en inclusie in het medisch onderwijs. En als oprichter van de TLC Expertisgroep Sociale Veilgheid, Diversiteit en Inclusie probeert hij mensen bijeen te brengen die mee willen bijdragen aan dit belangrijke onderwerp.

Bekijk hier de presentatie

Aanvullend document 1: Professionalism Miscroagression in the Healthcare

Aanvullend document 2: Adressing the Elephant – Microagression in Medicine

Recap (.pdf)

Dinsdag 19 december gingen we met Malou Stoffels Amsterdam UMC, locatie VUmc in gesprek over de praktische toepasbaarheid van haar promotieonderzoek naar “Optimizing School supported clinical learning“. (abstract van proefschrift, met link naar full text).

Bekijk hier de presentatie van de bijeenkomst op 17 oktober 2023.

Alle aanvullende documenten kun je op de ‘Broodje Onderwijs’ sharepoint hier downloaden.

Heb je nog geen toegang tot de gedeelde ‘Broodje Onderwijs’ sharepoint? Dit kun je aanvragen door te mailen naar de organisatoren van Broodje Onderwijs:  Esther Reefman, Stéphanie van der Burgt of Lisa van Klaveren.