Het FRIS Festival: een verfrissende onderwijsinspiratiemiddag

Stimulerende agenda met ruimte voor lezingen, workshops en rustmomenten

Voor het FRIS Festival was een stimulerende agenda samengesteld om ruimte te bieden aan inspirerende lezingen, interactieve workshops en voedzame rustmomenten met gelijkgestemde én andersdenkende docenten. Deze middag kwamen geïnteresseerde docenten, studenten, ondersteunende stafleden en andere stakeholders van binnen en buiten de UvA bijeen. Samen onderzochten ze vernieuwende ideeën en inzichten voor hun eigen onderwijspraktijk, om bij te dragen aan het doorgronden en aanpakken van urgente kwesties in tijden van toenemende ongelijkheid en grote sociale, politieke en economische transities.

Tussen de verschillende agenda-onderdelen stonden verbindende pauzes van een half uur op het programma. Ook was er een FRIS stilteruimte ingericht, voor zelfreflectie of om dingen te laten bezinken. De festivalmiddag eindigde met een plenaire bijeenkomst over het thema Omdenken van onderwijs voor een FRIS-wereld door Machiel Keestra (Central Diversity Officer UvA), Koen Wessels (Academy of Hope) en Mieke Lopes Cardozo (coördinator SIG FRIS). Het festival werd afgesloten met een borrel, waar de deelnemers geïnspireerd konden napraten.

Het oververhitte educatiesysteem opfrissen

FRIS-coördinator Mieke Lopes Cardozo wil mensen inspireren om het oververhitte educatiesysteem op te FRISsen. “Als we als actoren van verandering een betekenisvolle invloed willen hebben op systeemveranderingen, kunnen we dat niet doen zonder onszelf te veranderen. Het is van belang om bewust te worden van onze kijk op de wereld, onze paradigma’s, onze manier van zijn, en onze interactie met studenten en collega’s.” De aanpak in de FRIS-gemeenschap is geïnspireerd op regeneratieve theorie en ontwerpmethoden. Daarom gingen we tijdens het FRIS Festival aan de slag met een dynamisch denkkader van 3 lijnen van werk:

1. Ontwikkeling als onderwijzers
2. Werken aan ontwikkelingsgerichte leergemeenschappen
3. Realiseren van onderwijspotentieel in relatie tot een FRIS-wereld

Inclusie is ook een uitdaging in onszelf

Spreker en FRIS-beurshouder Hülya Kosar-Altinyelken reflecteerde op inclusief onderwijs tijdens het FRIS Festival met een bijzondere focus op de relevantie van schaduwwerk voor het bevorderen van inclusie in het hoger onderwijs.

Hülya: “Inclusie is niet alleen een maatschappelijke uitdaging, het is ook een uitdaging binnen onze eigen psyche, en deze twee zijn nauw met elkaar verbonden. We duwen de kwaliteiten die niet bij onze Persona passen naar ons onbewuste, naar de zogenaamde Schaduw. Hoe dieper deze scheiding is en hoe onbewuster de Schaduw is, hoe meer we hem ervaren als een vreemdeling, een Ander of een buitenaardse indringer. Wanneer we onze Schaduw projecteren op individuen of groepen, wijzen we ze af, beoordelen we ze, vinden we ze vreemd, ongewenst en zelfs bedreigend. Een ander probleem met deze verdeling is dat onze acties in de buitenwereld onze innerlijke houding weerspiegelen. Als we onze eigen schaduw voortdurend afwijzen en verstoten, hebben we de neiging om ons tijdens onze sociale interacties ook zo te gedragen. Omdat we gewoon niet weten hoe we met verschillen moeten omgaan. Onze identiteit en ons zelfgevoel worden zelfs bedreigd door deze zogenaamde vreemde aspecten, dus zijn we geneigd om ze uit te sluiten en af te wijzen. Dergelijke mechanismen staan inclusie natuurlijk in de weg. Om inclusie in onze samenleving en in onze onderwijsruimten te bevorderen, is het daarom heel belangrijk om schaduwwerk te doen.”

Positieve leerervaring creëren

Spreker en FRIS-beurshouder Sanjay Bissessur stelde de FRIS-relevante vraag: Hoe creëren we een omgeving die alle studenten helpt om een positieve leerervaring op te doen? We willen studenten niet alleen iets leren, we willen ze ook het gevoel geven dat ze een positieve ervaring hebben gehad, en zinvolle verbindingen zijn aangegaan met elkaar en de wereld om hen heen. Onderwijs gaat niet alleen over vakinhoudelijke kennis, maar moet ook ruimte maken voor studentenwelzijn, zodat zij zichzelf en hun sociale en professionele identiteit kunnen ontwikkelen.

Academische uitdaging in de rol van docent

Na afloop van de lezingen nodigde Mieke de aanwezigen uit om met de deelnemers naast hen te bespreken hoe de lezingen hen hebben geïnspireerd. Maar ook welke mogelijkheden zij zien voor hun eigen rol, wat dat van hen vraagt en welke ondersteunende netwerken zij kunnen identificeren om mee samen te werken. Uit het publiek komt de reflectie over een academische uitdaging; dat je als wetenschapper wellicht kiest om te werken met de beste 10% van de studenten (gemotiveerde, doelgerichte studenten met meestal een meer bevoorrechte achtergrond). Maar als docent wil je zorgdragen voor de ontwikkeling van alle studenten, juist ook werken met studenten die een minder bevoorrechte achtergrond hebben. Daar zit een spanning, die je als docent moet navigeren, om zowel inclusief en inspirerend onderwijs te verzorgen – met weinig tijd daarvoor – en ook te voldoen aan de eisen van het publiceren van onderzoek. Vandaar dat innovatiebeurzen zoals FRIS in het leven zijn geroepen door TLC, maar die bieden alleen op korte termijn wat extra tijd en ruimte.

Plenaire afsluiting met ‘stoelendans’: hoe kunnen we onderwijs omdenken?

In de reflectieve plenaire afsluiting werkten we aan het thema Omdenken van onderwijs voor een FRIS-wereld, met daarin UvA’s Central Diversity Officer Machiel Keestra, Koen Wessels (Academy of Hope) en FRIS-coördinator Mieke Lopes Cardozo. In het midden van een grote cirkel stonden 2 gekleurde stoelen; 2 rode en 2 zwarte. De zogenaamde rode ‘hot seats’ gaven eerst de gastsprekers en daarna verschillende deelnemers een plek om hun reflecties of bijdragen te delen. De zwarte stoelen waren voor deelnemers die aan het gesprek wilden deelnemen door een vraag te stellen of op een andere manier steun te bieden aan de mensen op de hot seats.