Terugblik Onderwijsretraite juni 2022

academische vaardigheden
probleemoplossend vermogen
samenwerken

Op uitnodiging van het netwerk van Teaching & Learning Centres kwamen 14 UvA docenten tijdens een 24-uurs retraite bijeen om te werken aan innovatie in hun onderwijs. Dit jaar namen zelfs een paar studenten, die een Grassrootsbeurs hebben ontvangen, deel. Op een bijzondere locatie, weg van kantoor en thuis, kregen zij de ruimte om onder begeleiding volledig gefocust aan de slag te gaan met eigen onderwijs gerelateerde vraagstukken.

Dr. Mariska Min-Leliveld

Erjo Beitler opleider onderwijskundig adviseur docentprofessionalisering TLC

Erjo Beitler

Naar huis met concrete uitkomsten voor onderwijsverbetering

Mariska Min (hoofd van het centraal UvA Teaching &Learning Centre team) en Erjo Beitler (psycholoog-opleider, o.a. BKO) van TLC begeleidden samen met Rosanne van Wieringen (docent FMG- GPIO/ISW en opleider TLC) deze mini retraite. Omdat docenten weinig tijd hebben is gekozen voor een retraite van 24 uur – van 16 uur tot 16 uur – in plaats van een paar dagen, om stil te kunnen staan bij hun onderwijs en innovatie. In  korte tijd kan er al veel bereikt worden.

“Docenten ervaren het als ruime tijd, omdat ze hier volledige focus kunnen hebben zonder ruis van het dagelijkse leven. Ze gaan niet naar huis, ze zijn ver weg van hun werklocatie en hebben de ruimte om alle tijd helemaal aan hun vak te besteden. De meesten gaan naar huis met concrete uitkomsten voor onderwijsverbetering.”

Handvaten bieden om zelf tot een oplossing te komen voor onderwijs-design

“Wij bieden geen oplossingen, maar proberen te sturen naar hoe je zelf tot een oplossing komt. Wij geven de deelnemers handvaten om zelf aan de slag te kunnen gaan met het design van hun onderwijs. We doen dat door vragen te stellen, opdrachten te geven, te coachen, inspirerende literatuur aan te reiken. De programma structuur is zo opgebouwd dat de deelnemers niet alleen het programma volgen, maar ook de ruimte krijgen om zelfstandig te werken en elkaar feedback te geven. We zijn als groep aan het werk en ook individueel. Op de eerste dag vragen we de deelnemers kritisch te kijken naar wat ze willen doen. We proberen ze uit te dagen om na te denken waarom je wilt doen wat je wilt doen. Soms levert dat een onverwachte draai op en maakt een deelnemer daardoor een andere keuze. Op de tweede dag gaan ze concreet aan de slag met hun gekozen vraagstuk. Omdat je met anderen uitwisselt kun je van elkaar leren en inspiratie op doen. We raken zelf ook altijd geïnspireerd van wat de deelnemers delen en nemen ideeën mee.”

Zo is Erjo deze keer geïnspireerd door ideeën over onderwijsevaluatie, en wat daar voor nodig is om die informatie goed te inventariseren. Mariska voelt zich n.a.v. deze retraite geïnspireerd om meer met co-creatie en samenwerking te gaan doen.

Aan het eind van de retraite wordt een rondje gemaakt waarin de deelnemers hun ervaringen en uitkomsten delen. Er komt van alles voorbij zoals: blij zijn met het hebben kunnen maken van keuzes en beslissingen, zaken die helderder zijn geworden, feedback ontvangen over vraagstukken waardoor deelnemer verder kan, een nieuwe structuur bedacht voor een vak, inspiratie en geweldige tips gekregen, scherper willen zijn op maatwerk, andere invalshoeken gekregen die verder helpen, een andere aanpak bedacht.

Drie deelnemers delen hun ervaringen met deze onderwijsretraite, hun gekozen vraagstuk en de eventueel gevonden oplossing:

De ruimte om ideeën uit te laten kristalliseren

Dr. Thijs de Boer

Dr. Thijs de Boer geeft het 2e jaars vak Digital Earth in de BA Future Planet Studies (FNWI). Hij was op zoek naar vernieuwing voor verouderde, roestige modules van dit vak, wat studenten voorbereidt op veldwerk in Spanje. Hij heeft voor dit doel ook een Grassrootsbeurs gekregen, dus deze retraite werd een kickstart  van zijn Grassroots traject.

“Het fijne van zo’n retraite is dat je er echt even voor gaat zitten om zo’n gewenste verandering uit te denken en uit te werken. In je dagelijkse bestaan wordt je namelijk altijd afgeleid door e-mail of andere zaken. De ideeën zitten misschien al ergens in je hoofd, maar er is geen mogelijkheid die uit te kristalliseren. Het is fijn dat er tijdens deze retraite ook ruimte is om in je eentje, los van de groep te werken. Je hoeft dus niet de hele tijd het programma strikt te volgen.”

Nieuw inzicht
“Tijdens deze retraite heb ik een nieuw inzicht gekregen. Ik heb bedacht dat ik een andere volgorde van lesonderwerpen moet hanteren en dat ik ga werken met weekthema’s. Ik ga voortaan bij het hoorcollege op maandag het weekthema behandelen waar de studenten dan op de laptop college dagen dinsdag en donderdag verder zelfstandig mee aan de slag gaan.  Het tekenen van vijf digitale kaarten van een veldwerk gebied in Spanje wordt onderdeel van die verschillende thema’s. Ik ga de algemene vaardigheden niet meer in een aparte les behandelen, maar meer tussendoor. De resterende tijd van deze retraite zal ik mijn plannen  uitschrijven in twee varianten. De komende weken ga ik hier verder over sparren met mijn twee collega’s om tot een concreet lesplan te komen.”

Bonus: Inspiratie opdoen van collega’s en studenten uit andere disciplines
“Een fijne en welkome bonus van deze retraite is dat je collega’s leert kennen uit verschillende disciplines die jou weer op ideeën brengen, ook over zaken waar je niet perse naar op zoek was. Zo ben ik tijdens de lunchpauze-wandeling geïnspireerd geraakt door een collega van de ACTA die een manier  heeft gevonden om een gelijkere inzet te bewerkstelligen van studenten in groepswerk. Vaak trekken een paar studenten de kar en zijn anderen heel passief. Door een peer-feedback systeem op Canvas in te zetten is een gelijkwaardigere inzet in haar groepen tot stand gekomen. Ik worstel hier ook al een tijd mee en ga haar idee overnemen.

De student-deelnemers van deze retraite herinnerden ons docenten er aan dat elke student een eigen niveau en leerproces heeft en dat elk leerproces goed is. Het is mijn voornemen om studenten met dat in het achterhoofd te benaderen. Omdat ik ondersteuning heb van student-assistenten kunnen we streven naar iets meer maatwerk.”

Student aan het woord

Graziella Brevi (student BA Sociologie) heeft met 2 andere studenten een Grassroots beurs gekregen voor de ontwikkeling van een interdisciplinair project genaamd de Amsterdam Journals of Social Sciences, dat in september van start gaat.  Dit is een peer review open tijdschrift voor politieke wetenschappen, sociologie, antropologie en interdisciplinaire sociale wetenschappen, opgezet en geleid door studenten, in de vorm van een online platform.

“De retraite heeft ons geholpen ons project op te splitsen in kleinere delen, wat ons weer heeft geholpen beslissingen te nemen over hoe het platform eruit moet zien. Verder weten we nu beter wie we kunnen contacteren om ons te ondersteunen. De docenten die aanwezig waren hebben ons geholpen met hun expertise.”

Opdelen in kleine stapjes en brainstorm sessies
“Tijdens een van de eerste sessies concretiseerden we onze doelen en wat we in 24 uur wilden doen, door in kleine stapjes te denken. We vonden een extra doel: een brug slaan tussen studenten en de academische wereld. Na de sessie wisten we beter hoe we dat konden bereiken. We deden een oefening waarbij we konden fantaseren over een studenten-utopia. We kwamen tot de conclusie dat we definities van niveau graag zouden afschaffen: geen HBO / WO, geen cijfers meer. Wij willen dat onderwijs gaat over het opdoen van kennis en vaardigheden en niet over hokjes. Onze brainstorm over de ideale studieomstandigheden voor studenten heeft ook ideeën opgeleverd die we in ons platform zullen gebruiken. We zullen niet alleen geschreven essays gebruiken, maar we willen ook toegankelijkheid creëren met video-essays. Ook willen we ruimte maken voor creatief schrijven en de meer creatieve kant van de academische wereld, zoals digitale antropologie, wat nog steeds wetenschappelijk is, maar toegankelijker voor studenten.”

Studenten-perspectief en docenten-perspectief
“Omdat wij de enige studenten waren onder de docenten, vertegenwoordigden wij het studenten-perspectief. Wij studenten hebben duidelijke behoeften in het onderwijs, maar het was voor ons ook erg interessant om te zien hoe docenten denken over het ontwerpen van een cursus, hoe het zo gestructureerd wordt dat studenten weten wat ze moeten studeren voor het examen. En het was erg interessant om te zien hoe docenten samenwerken met andere docenten. We hebben een beter begrip gekregen van de complexiteit en de beperkingen van het lesgeven en het creëren van cursussen.

We kwamen tot de conclusie dat docenten en studenten een gedeelde visie hebben, maar meestal staan institutionele beperkingen in de weg om de onderwijsomgeving te creëren die we willen.”

Met vakgenoten werken aan kwaliteit van onderwijs

Dr. Caitlin Meyer

Dr. Caitlin Meyer is universitair docent Nederlandse Taalkunde en programmaleider van de BSc Cognition Language and Communication. Ze doet als onderzoeksfellow onderzoek naar haar eigen onderwijs in dit programma. In deze bachelor komt schrijfvaardigheid op veel momenten in het programma aan bod. Toch gaat het meer om onderzoeks- en academische vaardigheden dan om echte schrijfvaardigheid. Caitlin’s wens is dat er meer tijd wordt besteed aan het daadwerkelijke schrijven en het verbeteren van de schrijfskills. Maar hoe bouw je dat in een programma in? Daar wilde ze over nadenken tijdens deze retraite. Ze focust zich op het eerstejaars vak Introduction to Linguistics, wat de student kennis laat maken met één van de pijlers van de opleiding. Deze 24-uurs retraite ziet ze als een intensieve sessie om haar fellowshipproject op gang te krijgen.

Inzoomen
“Ik merkte hier dat ik mijn onderzoeksgebied te groot heb gemaakt en dat ik het weer veel kleiner moet maken, dat ik moet inzoomen. Ik moet nog wel wat stappen zetten, maar het is nu niet meer zo abstract. Ik heb handvaten gekregen voor mijn onderzoek en ik weet nu concreter wat ik wil veranderen aan het onderwijs. Ik heb tijdens deze retraite keuzes kunnen maken. Ik ben er nog niet helemaal, maar ik heb wel een flinke stap gezet en ik weet beter waar ik heen wil. Daarom had voor mij de retraite misschien nog wel een dag langer kunnen duren. Ik ga daarom de wekker morgen heel vroeg zetten om deze inspirerende flow vast te kunnen houden.

Ik zou dit graag vaker doen: met allerlei vakgenoten over onderwijs praten. Er waren ook studentdeelnemers bij die actief bezig zijn met verbetering in het onderwijs. Het was goed om hun kant van de medaille te ervaren en het was fijn dat we bij deze studenten onze ideeën konden polsen. Hoe langer geleden je eigen studietijd is, hoe moeilijker het is om je in studenten te verplaatsen, merk ik.”

Verschillende werkvormen, uitwisselen met peers en inspiratie op doen in focus en ruimte
“Eigenlijk zijn er verschillende aspecten heel prettig aan zo’n retraite. Je kunt bijvoorbeeld geconcentreerd aan één stuk werken in een omgeving die anders is, weg van je vaste werkplek en van directe collega’s die voor je deur staan en je afleiden. Je kunt even helemaal tijd maken voor één ding zonder je daarover schuldig te voelen. Tijdens deze retraite is er alle ruimte en focus op onderwijs. Onderwijs is een belangrijk deel van je baan en het is fijn dat dat hier serieus wordt genomen en je je op dit vlak kunt ontwikkelen.

Deze retraite dwingt je om na te denken over wie je bent als docent en wat je doelen zijn. Dat komt door de vragen die gesteld worden door degenen die de retraite leiden, de onderwijskundige input die zij geven, de materialen die zij aanreiken – er liggen hier veel inspirerende boeken over onderwijskunde op tafel –  en de activiteiten die ze organiseren. We hebben inspiratiesessies gehouden, waarin je uitgedaagd werd te fantaseren over de ideale onderwijswereld. We hebben gewerkt met het ABC model, waarin je leert zien wat de verhouding is tussen verschillende onderdelen in je vak. Je ziet daardoor beter of sommige activiteiten niet in balans zijn in verhouding tot andere activiteiten, zodat je dat kan aanpassen.

Op een organische manier hebben we gewerkt met wisselende werkvormen, met de hele groep, één op één, alleen. Je krijgt inspiratie van peers uit andere vakgebieden andere deelnemers, je wisselt ervaringen uit. De uitwisseling met collega’s uit andere omgevingen, is echt een meerwaarde. Ik ben zelfs op ideeën gekomen waar ik niet naar op zoek was, ook voor collega’s van wie ik wist dat ze naar iets op zoek waren.”

Diversere groep en inspirerende omgeving

Dit jaar is er met een diversere groep deelnemers gewerkt dan vorig jaar. Er waren dit keer een paar plekken gereserveerd voor docenten en of studenten die een Grassrootsbeurs hebben gekregen en er was een docent, die ook onderzoeksfellow is. Die nieuwe doelgroepen brengen weer andere vraagstukken mee, wat een extra dimensie gaf. Het bleek een meerwaarde voor docenten om zaken te kunnen toetsen bij de studenten en andersom. Voor de volgende retraite sessie zullen we dan ook weer verschillende doelgroepen uitnodigen, dan op een andere inspirerende locatie.

“We kozen voor deze retraite een locatie dichtbij Amsterdam, maar te ver om even naar huis te gaan. Het gekke ronde hotel lang de snelweg kent iedereen van er langs rijden, maar niemand is er ooit geweest. Sommigen denken dat het een kantoor is. Vanuit de kamers heb je een wijds uitzicht over de omgeving die ondanks de snelwegen toch heel groen is. Het draagt bij aan inspirerende sessies.“