Mondelinge toetsing: praktijkvoorbeelden

Mondelinge toetsen werden vroeger vaak gebruikt. In het hoger onderwijs is deze beoordelingsmethode minder populair geworden vanwege zorgen over efficiëntie en betrouwbaarheid. Toch hebben mondelinge examens veel voordelen: je kunt ze op afstand afnemen, het is gemakkelijk om door te vragen, en er is weinig risico op fraude bij het toetsen van feitelijke kennis of taalvaardigheid. Wil je meer weten over hoe je mondelinge toetsen efficiënt kunt inrichten? En hoe je inclusiviteit, betrouwbaarheid, validiteit en transparantie kunt waarborgen? Het TLC van de Faculteit der Geesteswetenschappen sprak met ervaren docenten op dit gebied en stelde een handleiding op voor mondelinge toetsing. In dit artikel lees je over de ervaringen van docenten met mondelinge toetsen.

Lees hier de handleiding voor mondelinge toetsing, samengesteld door de Faculteit der Geesteswetenschappen.

Op deze pagina:

Mondelinge toetsing van taalvaardigheid

Mondelinge toetsing van leerdoelen gericht op feitelijke kennis en argumentatie

Feitelijke kennis kan worden getoetst met meerkeuzevragen, maar bij online toetsen is het risico op fraude groot. Mondelinge toetsen kunnen hier een oplossing voor bieden. Voor vakken waarin het toepassen van concepten en argumentatie centraal staat, biedt mondeling toetsen ook veel voordelen. We spraken met Nicole Oei en Laurens de Vos over hun ervaringen met mondelinge toetsen.

Inleiding tot theaterwetenschap – Laurens de Vos 

Leerdoelen: onthouden en begrijpen.

Opzet
Voor dit examen maakte Laurens 40 vragen op aparte kaartjes, 7 of 8 per hoofdstuk. Elke student trok willekeurig twee kaartjes over verschillende hoofdstukken. De mondelinge toets duurde 15 tot 20 minuten per student. Het doel was om te beoordelen of studenten professionele termen zoals staging, performativiteit en intermedialiteit konden uitleggen. De cijfers werden via Canvas gedeeld nadat alle examens waren afgenomen.

Voorbeeldvraag: “Hoe past het denken van Erving Goffman binnen het begrip performativiteit?”

Kwaliteitseisen
Voorafgaand aan de toets ontvingen de studenten een aantal voorbeeldvragen en duidelijke instructies over de beoordelingsprocedure. Laurens was de enige aanwezige docent tijdens de toets, maar nam alles op. Omdat elke student een andere, willekeurige set vragen kreeg, konden de vragen niet worden gedeeld.

Ervaring
Laurens vond het grootste voordeel van mondelinge toetsing dat je vervolgvragen kunt stellen.

Seks, verslaving, stress en obesitas – Nicole Oei 

Leerdoelen: toepassen, analyseren en creëren.

Opzet
De mondelinge toets duurde 20 minuten per student. Nicole begon met een korte uitleg van de procedure, gevolgd door vragen die aansloten bij de leerdoelen. Ze deelde het cijfer direct tijdens het examen. Volgens Nicole voorkomt dit discussies over het cijfer achteraf.

Kwaliteitseisen
Voorafgaand aan de toets ontvingen de studenten voorbeeldvragen en werd de beoordelingsprocedure tijdens een college uitgelegd. Nicole ontwikkelde ook een rubric gebaseerd op de leerdoelen. Zo was voor studenten duidelijk waarop ze werden beoordeeld.

Voorafgaand aan de toets ontwikkelde Nicole meerdere casusvragen die verschillende combinaties van doelgroepen en thema’s mogelijk maakten. Een voorbeeld van zo’n casus:
“Door de pandemie ervaren veel (doelgroep (x)) stress en maken zich zorgen over (thema (y)).”
Mogelijke doelgroepen (x): ouderen, zorgmedewerkers, singles of jongeren.
Mogelijke thema’s (y): eenzaamheid, minder beweging, ongezonde gewoontes of zorgen over de toekomst.

Vervolgens werden twee toepassingsvragen gesteld over de samengestelde casus:

1. Wat zijn de gevolgen van stress?
2. Op basis van wat je tijdens de cursus hebt geleerd: welk preventiemiddel of welke interventie zou je adviseren (en onderbouwen met theorie)? Welke interventies zouden minder effectief zijn en waarom (ook onderbouwen met theorie)?

Ervaring
Nicole was erg positief over mondelinge toetsing in plaats van schriftelijke. Volgens haar is het beoordelen van schriftelijke toetsen moeilijker én tijdrovender. Studenten geven vaak lange, omslachtige antwoorden en het handschrift is soms onduidelijk. Wel vindt Nicole het belangrijk dat het mondelinge toetsen niet te zwaar meeweegt in het eindcijfer, omdat dit extra stress geeft. Ze vindt echter niet dat mondelinge examens stressvoller zijn voor studenten, omdat schriftelijke examens ook erg stressvol kunnen zijn. Studenten waren ook positief over de mondeling toets; ze voelden zich gezien en gehoord door de docent en waren het eens met hun beoordeling.

Eén student schreef:
“Ik denk dat de verplichte mondelinge examens als gevolg van de pandemie eigenlijk gunstig waren, omdat je de stof heel goed moet kennen als je je voorbereidt om er daadwerkelijk over te praten.”