Grassroots: speeltuin voor ICT-toepassingen die het onderwijs verbeteren
Medical educators Franka Luk en Jacqueline Houting (Amsterdam UMC) zijn doorgewinterde ‘Grassrooters’. Zij hebben de afgelopen twee jaar inmiddels twee projecten afgerond met een Grassrootsbeurs. Samen met Ellen Bosnak, coördinator van het coschap Psychiatrie, werkten zij aan ICT-toepassingen in de masteropleiding Geneeskunde. Momenteel werken ze samen aan een derde Grassrootsproject. Franka en Jacqueline ontwikkelden onder andere een Serious Game voor klinisch redeneren en een Virtual Reality simulatie om een psychose te ervaren. Beiden zijn nu succesvol in gebruik in het onderwijs aan coassistenten. Onlangs kregen ze ook de gloednieuwe grotere Grassrootsbeurs Scale up toegekend. Franka: “Ik heb Grassroots ervaren als een speeltuin voor ICT-toepassingen in het onderwijs met concrete verbetering in het onderwijs als resultaat.”
Voordelen Grassrootsbeurs volgens Franka en Jacqueline
- Meer vrijheid om je ideeën te ontwikkelen en je project uit te testen.
- Een Grassrootsbeurs is laagdrempelig in aanvraag en praktisch in begeleiding en terugkoppeling.
- Je gaat zelfstandig aan de slag en kunt op ieder moment om hulp vragen als je wilt.
Meer lezen over hoe Franka en Jacqueline de Grassrootsbeurs en het ontwikkelproces hebben ervaren? En hoe hun vernieuwende ICT-toepassingen eruitzien? Lees hun uitgebreide en interessante verhaal op deze pagina hieronder.
Meer vrijheid
“Je kunt een leuk idee hebben voor bijvoorbeeld een Virtual Reality ervaring in het onderwijs, maar het kost nou eenmaal geld om dit te verwezenlijken. Zonder de Grassrootsbeurs hadden we om geld moeten vragen binnen onze opleiding. Ten eerste was dan de vraag geweest of er geld beschikbaar was. Daarnaast vermoed ik dat als we geld vanuit de onderwijsgelden hadden gekregen, dat we dan aan meer regels waren gebonden. En minder ruimte hadden gehad om te ‘spelen’. Dus minder kunnen uitproberen en meer moeite moeten doen om regelmatig terug te rapporteren. Terwijl de Grassroots organisatie je behoorlijk vrij laat. Uiteraard moet wat je doet wel onderbouwd zijn, maar het fijne aan de Grassrootsbeurs is dat het pilot-projecten zijn. Hierdoor heb je meer vrijheid om je project te ontwikkelen. En meer ruimte om te spelen en uit te testen. Er is meer ruimte om te experimenteren zonder dat je de uitkomst van jouw project van tevoren weet.”
Laagdrempelig met gelijk al iets concreets aan eind traject
“Met een Grassrootsbeurs kom je dus niet in een stramien terecht van bijvoorbeeld elke maand een update moeten geven over hoe jouw project ervoor staat. Alleen aan het eind koppel je terug en dat kan mondeling en hoeft niet per se met een verslag. Je kunt je dus helemaal focussen op je project. Het doen van de aanvraag via het aanvraagformulier is ook niet ingewikkeld. Je hoeft niet op te zien tegen de aanvraag. Je moet er wel even een paar uurtjes voor gaan zitten en de stappen volgen in het aanvraagformulier. Maar dan is het zo voor elkaar. De vragen helpen ook jouw idee concreter te maken.”
“Het leuke aan Grassroots is dat het kleinschalige projecten zijn. Dat maakt het overzichtelijk. De duur van een Grassrootstraject is doorgaans een jaar, maar het kan ook korter. Dat alles bij elkaar maakt het heel laagdrempelig. Ik zou daarom docenten zeker aanraden de aanvraagdeadline goed in de gaten te houden en vooral een aanvraag te doen als ze een idee hebben. Hoe leuk is het als je dan de beurs krijgt en daarmee de mogelijkheid om iets uit te proberen? En waarschijnlijk heb je aan het eind van het traject al iets concreets in handen wat direct toepasbaar is in jouw onderwijs. Onze Grassrootsprojecten hebben steeds tot iets concreets geleid wat we meteen konden gebruiken in ons onderwijs. We krijgen zeer enthousiaste reacties van docenten en studenten op onze Serious Game en Virtual Reality simulatie, die met Grassrootsgeld zijn ontwikkeld. Beide ICT-toepassingen maken, samen met het onderwijsdesign rondom deze toepassingen, ons onderwijs beter en meer activerend.”
Zelfstandig aan de slag en hulp als je het nodig hebt
“De beurs-organisatie kan je verder helpen als je ergens niet uitkomt. Maar als je geen hulpvraag hebt, ga je zelfstandig aan de slag. En dingen uitproberen om stap voor stap verder te komen. Wij hadden steeds een vrij duidelijk plan en konden zelfstandig aan de slag. Maar toch hebben we ook hulp gevraagd aan de organisatie. Zij hebben toen heel fijn meegedacht over hoe we een bepaald vraagstuk hogerop konden aankaarten. Hierdoor konden we de noodzaak van de aanschaf van bepaald materiaal kracht bijzetten. Daardoor hebben we toestemming gekregen dat materiaal in te mogen zetten.”
“Er zijn geen tussentijdse bijeenkomsten met andere Grassrootswinnaars waarin je elkaar op de hoogte houdt van de ontwikkelingen binnen jouw project. Maar er is wel een Teams-kanaal voor Grassrootswinnaars. Hier wisselen de projecten ervaringen uit. Er is ook een mogelijkheid jouw project te presenteren aan nieuwe Grassrootswinnaars, maar het hoeft niet. Heel vrij en relaxed allemaal.”
“De organisatie neemt tijdens het traject af en toe contact op om te vragen hoe het project verloopt en of je nog hulp nodig hebt. Ze denken met je mee. Zij tipten ons ook over de nieuwe Grassrootsbeurs Scale up, wat echt een hele grote beurs is van meer dan € 20.000. Dankzij die tip hebben we een aanvraag gedaan en nu hebben we de beurs nog gekregen ook!”
Serious game en casuïstiek
“Ons eerste Grassrootsproject was het ontwikkelen van een serious game bestemd voor onderwijs aan coassistenten, voorafgaand aan hun coschap Psychiatrie. Door deze game te spelen kunnen studenten zich beter voorbereiden op het ‘klinisch redeneren’. We ontwikkelden deze interactieve game helemaal zelf met behulp van een arts in opleiding, die bij de master Geneeskunde werkzaam is. En die ook affiniteit heeft met de ontwikkeling van serious games. Hij deed het technische gedeelte. Mijn collega Jacqueline Houting heeft naast haar werk ook een kunstopleiding gedaan en maakte de tekeningen voor de game.”
“De game laat zien dat psychiatrie overal om je heen is in het dagelijkse leven. In de serious game zie je alles vanuit het perspectief van een student, gezien vanaf de rug. Je ziet de studeerkamer van de student. In de boekenkast kun je op de boeken klikken, daar verschijnen titels van literatuur waar psychiatrie in voor komt.
“Bij de speakers een collectie muziek van artiesten die zingen over mentale problemen. Op de muur een poster van Van Gogh. En als je daarop klikt een verhaal over de vermoedelijke diagnose van zijn geestestoestand. Op het bureau ligt een ticket voor het museum van de geest, een museum over psychiatrie, het Dolhuys in Haarlem. Op het bureau ook een agenda, waarin verhalende storytelling over casussen. Persoonlijke casussen zoals de oma van een vriend of een vriendin van de student. Zo komen de coassistenten spelenderwijs met casuistiek in aanraking. In de eetkamer zie je het verhaal van een vriendin die niet wil mee-eten, hier vermoed je dat zij misschien een eetstoornis heeft. In een huiskamer merk je op een familieverjaardag bepaald gedrag op bij een oma, die vermoedelijk dementerend is. Situaties uit het leven gegrepen.”
“We hadden een jaar de tijd om dit Grassrootsproject op poten te zetten en dat is gelukt. Het geld is besteed aan de technische uitwerking en de vormgeving. Deze game is september 2021 in gebruik genomen, sinds de start van de vernieuwde herziene master.”
Virtual Reality simulatie
“We hebben voor de voorbereiding op het coschap Psychiatrie ook onderwijs met een Virtual Reality ervaring ontwikkeld. Via de VR bril wordt de student ondergedompeld in een filmische vertelling waarin de werkelijkheid zodanig wordt gemanipuleerd dat deze vergelijkbaar wordt met de uiteenlopende subjectieve ervaringen van een psychose. De VR ervaring stelt een drager in staat zijn of haar alledaagse wereld te zien en te horen, terwijl hij of zij tegelijkertijd wordt beïnvloed door real-time semantische informatielagen en digitale video- en audio-effecten. Het idee erachter is om het stigma op psychose een beetje weg te nemen en begrip/empathie te kweken voor iemand in die situatie. Studenten ervaren zelf hoe iemand dan in een eigen wereld zit en hoe moeilijk het is om contact te maken. Hierdoor leren ze ook beter omgaan met een patiënt die in zo’n situatie zit. In een nabespreking met een psycholoog wordt onder andere besproken hoe de ervaring was en hoe je, als zorgprofessional, het beste contact kunt maken met iemand die zo in zijn eigen wereld zit.”
“Deze VR simulatie app genaamd ‘Labyrinth Psychotica, the wearable’ is ontwikkeld door de kunstenares Jennifer Kanary. Het doel: meer bewustzijn kweken bij bijvoorbeeld politie en zorgpersoneel over hoe je personen in een verwarde toestand kunt benaderen. Wij hebben deze app iets laten ombouwen, aangepast aan ons doel. Van het geld van de Grassrootsbeurs hebben we de brillen gekocht, een licentie voor gebruik van de app aangeschaft en tien Iphones aangeschaft. Deze telefoons hebben geen simkaart om te bellen, maar dienen alleen om het VR programma te draaien.
“Je zet de telefoon in een houder, die zet je op je hoofd. Dus houder plus telefoon zijn samen de VR headset. Studenten oefenen in groepjes van drie. Eén student ervaart de psychose, de andere speelt de rol van arts die probeert contact te maken met de verwarde persoon en de derde student houdt alles in de gaten en observeert. De verschillende rollen rouleren, zodat elke student elke rol een keer heeft ervaren. Docenten en studenten reageren enthousiast op deze lessen. De meesten hadden er niet bij stil gestaan dat iemand met een psychose zo’n vol hoofd heeft. Vaak zeggen studenten dat ze wel wilden reageren, maar dat er zoveel gebeurde waardoor het heel lastig was om te reageren. Het is goed om niet alleen met je hoofd te leren maar ook te voelen en te ervaren, waardoor je met meer empathie te werk kan gaan.”
VR Kenniscentrum
“We zijn met een derde Grassrootsbeurs een VR Kenniscentrum op gaan zetten. Hierin is in kaart gebracht waar in het AMC gebruik wordt gemaakt van Virtual Reality, zowel door docenten als zorgpersoneel. Er gebeurt veel met VR, maar dit is nu nog heel versnipperd. Mensen weten niet van elkaar wat ze doen. Door kennis en materiaal in kaart te brengen, hoeven docenten niet steeds opnieuw het wiel uit te vinden. Zij kunnen eerst opzoeken welke kennis en materiaal er al in huis is. Wellicht is het mogelijk om dat van elkaar te gebruiken en ook belangrijk: dat je weet bij wie je terecht kunt met vragen of plannen, zowel praktisch als inhoudelijk. Het platform zal in de toekomst als website te bezichtigen zijn, vooralsnog alleen voor docenten van het Amsterdam UMC.”
Grassrootsbeurs Scale up voor het opzetten van een VR expertisecentrum
“Met de Grassrootsbeurs Scale up, die we net toegekend hebben gekregen, gaan we straks nog een stap verder. Het gaat dan niet alleen maar over expertise en kennisdelen, maar we willen samen met docenten ook daadwerkelijk VR onderwijs gaan ontwikkelen. Wij begeleiden hen dan van onderwijsvraag/leervraag tot ontwikkeld product. En zullen ook samen met hen (kosteloos) de VR ervaring ontwikkelen. Daarnaast kunnen we materialen zoals VR headsets in bruikleen aanbieden. En vanuit één centraal punt beheren en opladen. Verder willen we ook meer aansluiting vinden bij andere faculteiten.”
“Voor de kleinere Grassrootsprojecten hebben we een kleiner geldbedrag, zonder ontwikkelingsuren gekregen. Deze grote Grassrootsbeurs Scale up maakt ons grotere project mogelijk dankzij een tien keer zo groot bedrag. Hierdoor is er wel tijd om aan dit project te kunnen besteden.”
Meer over de Grassrootsbeurs en aanvraag
Meer over Franka Luk, Jacqueline Houting en Ellen Bosnak