Actief Leren: hoe creëer je betekenisvol en effectief onderwijs?
In traditionele onderwijsomgevingen bevinden studenten zich vaak in een passieve rol als ontvangers van informatie, wat leidt tot een mindere mate van betrokkenheid en beperkte leerresultaten. Actief leren stelt studenten echter in staat om de regie over hun onderwijs in handen te nemen. Hierbij construeren studenten zelf kennis en nemen zij deel aan diepgaande en betekenisvolle leerervaringen. Met actieve leerstrategieën kun je studenten stimuleren zich voor te bereiden en onafhankelijk op te stellen. Ben je benieuwd hoe je actief leren in jouw onderwijs kunt integreren? Dit artikel verkent het concept actief leren, bespreekt de voordelen en biedt praktische tips.
Wat is actief leren?
Actief leren gaat verder dan de passieve overdracht van kennis en houdt in dat de lerende cognitief actief betrokken is. Het kenmerkende aspect is dat studenten actieve deelnemers zijn in hun leerproces en dat ze zowel hun leerproces als hun leerresultaten monitoren. Dit houdt in dat er een dynamische leeromgeving wordt gecreëerd waarin studenten actief deelnemen aan het construeren van hun begrip via taken, interactie en samenwerking.
Deze benadering vindt zijn oorsprong in het constructivisme, een onderwijstheorie die benadrukt dat de actieve opbouw van kennis plaatsvindt door voort te bouwen op bestaande kennis en begrip. Dit wordt bereikt door het creëren van begeleide taken, interacties, opdrachten en omgevingen die diepgaande en betekenisvolle leerervaringen bevorderen. Bovendien stelt een nauw verwante theorie, het sociaal constructivisme, dat actief leren het meest effectief is wanneer kennisconstructie plaatsvindt in samenwerking met anderen.
Hoe houd je studenten betrokken?
Actief leren pakt het probleem van niet-betrokken studenten direct aan. Door hen bij het leerproces te betrekken, bevordert actief leren hun participatie, kritisch denkvermogen en motivatie. Het helpt studenten om hun bestaande kennis te verbinden met nieuwe concepten, wat diepgaand begrip en retentie bevordert (Prince, 2004). Bovendien stimuleert actief leren gelijke deelname en vermindert het de afhankelijkheid van antwoorden van slechts enkele studenten, wat bijdraagt aan een inclusievere leeromgeving.
Er zijn veel verschillende activerende werkvormen die je kunt gebruiken om colleges of werkgroepen te doorbreken, studenten te betrekken en het leren te verbeteren.
De onderstaande grafiek rangschikt enkele veelgebruikte activerende werkvormen op basis van complexiteit en tijdsbesteding in de klas
 (University of Minnesota) |
Hoe integreer je activerende werkvormen effectief?
Begin met het selecteren van uitdagende leerdoelen die aansluiten bij het curriculum. Duidelijke doelen bieden een kader voor het ontwerpen van activerende werkvormen. Benieuwd hoe je goede leerdoelen opstelt? Bekijk dan dit artikel.
Formatieve beoordelingen (zonder cijfer en daarmee gericht op groei) spelen een cruciale rol bij actief leren. Ze geven feedback aan zowel docenten als studenten , waardoor aanpassing en gepersonaliseerde leerervaringen mogelijk zijn. Met behulp van formatieve momenten hebben docent én student zicht op wat de studenten op dat moment weten en kunnen. Hiermee kunnen docenten hun instructie aanpassen en feedback geven die het leren en begrip van studenten bevordert.
Selecteer activerende werkvormen die aansluiten op het denkniveau van de leerdoelen. Reserveer lestijd voor interactieve discussies, probleemoplossende taken en groepssamenwerkingen. Ben je op zoek naar inspiratie? Bekijk dan onderaan de pagina de databases van interactieve werkvormen die we hebben geselecteerd.
Help studenten om het belang en de toepassing van hun leerervaringen voor hun persoonlijke leven en toekomstige carrières te begrijpen. Verbind concepten met voorbeelden uit de echte wereld om de motivatie en betrokkenheid onder studenten te vergroten. Authentieke voorbeelden of praktische problemen zijn waardevolle manieren om de toepassing van abstracte concepten in de praktijk te laten zien. Het putten uit de eigen ervaringen van studenten is ook een krachtige manier om studenten te motiveren en te betrekken. Je kunt laten zien hoe je een procedure uitvoert, hoe je metingen verricht, of hoe je een tekst nauwkeurig leest. Vraag studenten de stappen van de procedure te identificeren naar aanleiding van wat ze hebben geobserveerd.
Tip: Docenten gebruiken vaak voorbeelden nadat een abstract concept is geïntroduceerd. Probeer dit om te draaien door te beginnen met een voorbeeld of probleem en modelleer hoe je de principes uit het voorbeeld kunt afleiden.
Om leren met contexten uit de echte wereld te benadrukken, kun je de volgende actieve leerstrategieën overwegen:
- Rolspelscenario’s: In plaats van alleen onderhandelingsstrategieën uit te leggen, organiseer je een rolspelactiviteit waarbij studenten verschillende rollen aannemen en onderhandelingstechnieken toepassen, vergelijkbaar met situaties in het echte leven.
- Casestudies: Implementeer echte casestudies die relevant zijn voor het onderwerp. Voor een bedrijfsklas verdiep je je in de analyse van de strategieën van succesvolle bedrijven, waardoor studenten theoretische concepten kunnen zien in praktische scenario’s.
- Probleemgestuurd leren (PGL): PGL is een op studenten gerichte pedagogie waarbij studenten een onderwerp leren door een open probleem op te lossen. Werkend in groepen identificeren studenten wat ze al weten, wat ze moeten weten en hoe en waar ze nieuwe informatie kunnen vinden die kan leiden tot de oplossing van het probleem. De rol van de instructeur is om het leren te faciliteren door het leerproces te ondersteunen, te begeleiden en te monitoren. Begin met een echt probleem uit de echte wereld, zoals het aanpakken van milieuvervuiling, en begeleid studenten door het proces om bruikbare wetenschappelijke principes af te leiden om oplossingen voor te stellen.
- Simulaties: In deze strategie nemen studenten de rol aan van een persoon wiens beroep ze leren kennen. Ze krijgen realistische opdrachten op de werkvloer met weinig voorafgaande instructie. Hierbij leren ze door te doen.
Overwegingen voor Succesvolle Implementatie
Het integreren van actief leren in bestaande cursussen vereist geen volledig herontwerp van een cursus.
Overweeg de volgende principes
- Stem activiteiten af op de leerdoelen en zorg dat opdrachten aansluiten bij in-klas activiteiten, met name gericht op uitdagende onderwerpen.
- Communiceer duidelijk de relevantie van de activiteiten voor de leerdoelen.
- Vereenvoudig colleges door minder belangrijke inhoud weg te laten en voorbereidend leeswerk of quizzen toe te wijzen.
- Pauzeer colleges voor activiteiten en moedig studentendiscussies aan.
- Gebruik consequent actieve leerstrategieën om verwachtingen vast te stellen.
- Introduceer verantwoordelijkheid via participatiepunten of feedbackmechanismen.
- Ga in gesprek met studenten tijdens activiteiten, bied ondersteuning en verzamel feedback.
- Geef tijdig feedback aan studenten om het leren te verbeteren en hun begrip te versterken.
- Verken de waarde van peer-feedback om samenwerkend leren te bevorderen.
Strategieën voor actief leren
Actieve leerstrategieën kunnen in eerste instantie intimiderend lijken om in de praktijk te brengen. Ze omvatten echter een scala aan activiteiten, variërend van eenvoudige tot complexe en van individuele tot samenwerkende, allemaal bedoeld om studenten actief te betrekken en tot dieper denken aan te zetten.
Enkele effectieve strategieën
- Kleine groepsdiscussies
- Individuele reflecties en zelfbeoordeling
- Probleemoplossende taken met partners of groepen
- Klassikale, groeps- of teamdiscussies
- Peilingen en stemmen voor conceptuele vragen
- Peer-review en feedback
- Uitleg van uitgewerkte voorbeelden
- Concept mapping om kennisstructuren te visualiseren
- Zelfbeoordelingsquizzen
- Toepassingskaarten voor praktische toepassing van kennis
- Uitdagingen en Het Overwinnen van Weerstand
Uitdagingen bij actief leren
Bij het implementeren van activerende werkvormen kunnen uitdagingen optreden, zoals het tempo in de klas controleren en weerstand van studenten. Onderzoek toont echter aan dat studenten meer openstaan voor actief leren wanneer het doel ervan wordt uitgelegd en wanneer docenten interactie faciliteren (Finelli et al., 2018).
Manieren om uitdagingen aan te pakken en de acceptatie van actief leren te vergroten
- Ontwikkel een gemeenschappelijke filosofie van actief leren. Communiceer vanaf het begin duidelijk je filosofie over de rollen van docenten en studenten in het actieve klaslokaal.
- Begin met kleine, weinig risicovolle activiteiten om actief leren geleidelijk te introduceren.
- Benadruk het belang van studentenvoorbereiding en bied stimulansen voor deelname.
- Geef voortdurend feedback aan studenten en maak gebruik van technologische hulpmiddelen om leerervaringen te verbeteren.
- Zoek ondersteuning bij het Teaching & Learning Centre, om op onderzoek gebaseerde strategieën te implementeren.
Actief leren heeft een enorm potentieel om de uitdaging van minder betrokken studenten aan te pakken en betekenisvolle leerervaringen te bevorderen. Door de focus te verleggen van kennisoverdracht naar kennisconstructie, kun je studenten in staat stellen actieve deelnemers te worden in hun eigen onderwijs. Door actieve leerstrategieën effectief te integreren, kun je dynamische en inclusieve klaslokalen creëren die kritisch denken, retentie, motivatie en diepere leerresultaten bevorderen.
Literatuur
Bronnen
- Barkley, E. F. (2010). Student engagement techniques: A handbook for college faculty.Jossey-Bass.
- Finelli, Cynthia J., Carroll, Laura, Prince, Michael, & Husman, Jenefer. Promoting adoption of active learning and use of strategies to reduce student resistance to active learning. Research in Engineering Education Symposium, (). Retrieved from https://par.nsf.gov/biblio/10112911.
- Freeman, S., Eddy, S. L., McDonough, M., Smith, M. K., Okoroafor, N., Jordt, H., & Wenderoth, M. P. (2014). Active learning increases student performance in science, engineering, and mathematics. PNAS Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 111(23), 8410–8415. https://doi.org/10.1073/pnas.1319030111
- Prince, M. (2004). Does active learning work? A review of the research. Journal of Engineering Education, 93(3), 223-231.
- Theobald, E. J., Hill, M. J., Tran, E., Agrawal, S., Arroyo, E. N., Behling, S., … & Freeman, S. (2020). Active learning narrows achievement gaps for underrepresented students in undergraduate science, technology, engineering, and math. Proceedings of the National Academy of Sciences, 117(12), 6476-6483. https://doi.org/10.1073/pnas.1916903117