Actieve taalverwerving door studenten op afstand

Uitdagingen in afstandsonderwijs
Begin dit collegejaar liep Henning tegen verschillende uitdagingen in het onderwijs op afstand aan: “hoe kan ik de groepscohesie van studenten stimuleren? Hoe kan ik studenten in staat stellen om zelf een taal te leren? Hoe kan ik dit proces als docent begeleiden en hen motiveren? En hoe kan ik alles combineren met een goede toetsvorm?” Henning bedacht een concept waarbij studenten tweetallen vormden voor het gehele semester: de PHF-methode in duo’s. Deze methode staat voor projectgestuurd onderwijs, in een hybride format (klassikaal en in duo’s) en volgens het Flipped Classroom-principe.

Tutorialgroepen
Deze duo’s noemt hij ‘tutorialgroepen’. In deze groepen werd samengewerkt aan verschillende opdrachten waarin ze met elkaar het spreken van de taal actief moesten oefenen óp afstand. De tutorialgroepen worden gecombineerd met klassikaal onderwijs. Daardoor krijgt de docent de mogelijkheid om tijdens de klassikale momenten centrale aspecten met de hele groep te delen die vervolgens binnen de tutorialgroepen op individueel niveau d.m.v. discussieopdrachten worden toegepast. De methode is dus een combinatie van groepsgericht en gepersonaliseerd lesgeven. Tegelijkertijd dienen de tutorials als voorbereiding op de eindopdracht. Deze is project-gebaseerd: het gaat om het voeren van een debat over een maatschappelijk relevant thema, opgenomen als video- of podcast en gecombineerd met een zelfgeschreven Reflektionspapier – alles in de doeltaal natuurlijk. De eindopdracht wordt al tijdens de eerste bijeenkomst besproken zodat het concrete einddoel waar te studenten naartoe werken, van begin af aan zichtbaar is.

Het taalniveau van de studenten was intermediate, wat betekent dat ze een zekere woordenschat hebben maar het nog lastig vinden om een eigen mening te vormen in de vreemde taal en hier ook wat onzeker over zijn. Dit vormden dus belangrijke doelen voor het vak. De methode is echter geschikt voor alle doeltaalniveaus en voor elk vak waarbij argumentatie- en taalvaardigheid een rol spelen.

Opzet van tutorials met progressieve discussieopdrachten
Elk blok bestond uit twee á drie tutorial-rondes, waarbij de duo’s iedere ronde een opdracht maken. Het doel van deze discussie-opdrachten is het leren opzetten van goede argumentatie en daarbij het verbinden met maatschappelijke discourse. De studenten bereidden deze opdrachten voor in de tweetallen in hun eigen tijd. Deze opdrachten werden getoetst tijdens de werkcolleges. Ieder college duurt 1,5 uur, dit verkortte Henning naar 1 uur zodat hij het overige halfuur in gesprek kon gaan met de tutorialgroepen. Elke tutorialgroep krijgt per opdracht een kwartier: in 10 minuten geven zij antwoord op de vragen van de opdracht, de resterende vijf minuten is er ruimte voor gepersonaliseerde feedback op hun taalvaardigheid en de argumentatieve structuur van het betoog. Henning kiest ervoor om de studenten eerst te laten reflecteren. “Tijdens de discussie schrijf ik zinnen mee die zij letterlijk zeggen, ik onderstreep bijvoorbeeld een voorzetsel of werkwoordpositie. In de laatste vijf minuten kijken de studenten naar hun eigen zinsopbouw en krijgen de kans om deze te verbeteren. Daarna geef ik als docent pas suggesties. Deze hebben steeds meer betrekking op de cohesie van het betoog naarmate het semester vordert.” Henning noemt deze opdracht een vorm van adaptieve mondeling toetsing. De opdrachten sluiten aan op het taalniveau van de studenten en worden steeds uitdagender. Deze worden tijdens de eerste bijeenkomst uitgedeeld. Een themalijst met 4 maatschappelijk relevante thema’s en hyperlinks naar de te lezen literatuur hoort hier ook bij. De studenten mogen drie van de vier thema’s zelf kiezen. De volgorde van de thema’s mogen ze zelf bepalen. De volgorde van de opdrachten staat daarentegen vast:

Tutorial 1.
De tutorialgroepen ontvangen van tevoren een artikel en hebben hier met z’n tweeën over gepraat. Tijdens het discussiemoment geven de studenten een samenvatting van de tekst en uiten zij hun mening.

Tutorial 2.
Voor deze opdracht ontvangen de tweetallen twee teksten en daarbij een stelling. De studenten halen argumenten uit de tekst en verwerken deze ten opzichte van een stelling.

Tutorial 3.
Voor de derde opdracht gaan de tweetallen zelf op zoek naar stellingen die Duitse politici hebben geuit en bespreken deze aan de hand van de te lezen literatuur

Henning vond het belangrijk dat de studenten ook van elkaar leren. “In het begin zijn ze wat meer onzeker, zaten we gewoon met z’n drieën wat het ook laagdrempeliger maakt. Na de eerste opdracht sluit ook een tweede tutorialgroep aan, dan zijn we met een groep van 4. Dan kunnen de studenten ook naar elkaar luisteren, een soort kruisbestuiving.” In de klassikale werkcolleges gaf Henning een korte samenvatting, in grote lijnen de feedback van belangrijke aspecten die bij veel groepen spelen. Zo kan iedereen ervan leren.

Thema’s tutorials
De thema’s van de tutorials zijn ontleend aan de onderwerpen die voor de opleiding Europese studies relevant zijn maar dan toegespitst op Duitsland: geschiedenis, politiek, maatschappijk, taal en cultuur. Daarbij was het overkoepelende thema van het vorige semester mondialisering. Voorbeelden van subthema’s voor de tutorials zijn:

• Engels en Duits als lingua franca;
• vrijheid van meningsuiting & het internet;
• Duitsland en de Europese unie;
• Migratie.

In deze bijlage kun je de complete beschrijving van de opdrachten en themalijst vinden. In het volgende semester zullen de Duitse Bondsdagverkiezingen centraal staan. De studenten zullen dan:

• een eigen partij stichten (incl. nieuwe naam bedenken);
• deze partij in het politieke spectrum van Duitsland plaatsen
• samen een verkiezingsspeech schrijven/houden;
• reflecteren op de algemene functies en retoriek van verkiezingsspeeches.

Toetsing
Deel A: een politiek debat als zoom-opname of podcast

Als eindopdracht maakten de studenten een video of podcast in de doeltaal waarin ze de vaardigheden toepassen die ze tijdens de tutorials en klassikale momenten hebben verworven. Het maakt niet uit hoeveel takes het de studenten heeft gekost, Henning wil namelijk dat studenten bezig zijn met de taal en deze leren.

Deel B: een Reflexionspapier over het debat

Door dit paper te schrijven reflecteren de studenten in de doeltaal op hun eigen opname. Ze horen zichzelf spreken en argumenteren en krijgen ruimte om hun betoog aan te scherpen en eventuele taalfouten te verbeteren. Zo nemen ze eigenlijk de rol van docent even over.

Ervaringen
De studenten waren erg positief over het concept. “Opeens heb je een soort band opgebouwd en dan is de communicatie veel beter. De studenten waardeerden de individuele feedback erg. Daarbij, als je de studenten beter kent heeft je feedback ook meer invloed.” Henning zag dat de studenten echt veel groeiden: in het begin waren ze nog wat onzeker, daarna kunnen ze al snel dingen toepassen. Dit leverde uiteindelijk levendige discussies op waarbij de studenten soms zelfs leken te vergeten dat ze een vreemde taal aan het spreken waren omdat ze zo betrokken raakten door de inhoudelijke discussie. Een betere simulatie van natuurlijk doeltaalgebruik binnen een classroom setting kun je nauwelijks bereiken. Ook de kwaliteit van de zoom-opnames en podcasts was heel goed, zo waren de filmpjes heel creatief. Daarbij voerden de studenten een argumentatief onderbouwde discussie in het Duits waarbij ze uitingen van politici in hun historische en maatschappelijke context plaatsten.

Adviezen
Als je hier als docent mee wil starten helpt het om in fases te werken. “Je moet goed van tevoren nadenken hoe vaak de studenten moeten terugkomen in welke fases. In het begin bleek namelijk dat een paar tutorialgroepjes alle eerste of alle laatste tijdslots hadden gekozen voor hun drie discussie-opdrachten. Terwijl het idee juist is dat deze discussie-opdrachten zijn verdeeld over het semester: in de eerste twee weken moeten alle studenten de eerste discussie-opdracht hebben uitgevoerd, in de drie weken daarop de volgende discussie-opdracht etc. Dit kun je natuurlijk makkelijk oplossen door het blok in te delen in verschillende rondes waarbij elke groep zich moet inschrijven per ronde.

Daarbij benadrukt Henning dat als je drie soorten discussie-opdrachten geeft je veel verschillende onderwerpen nodig hebt. “Als je het heel goed wilt organiseren geef je de studenten tijdens de intro al het A4-tje met minimaal 4 onderwerpen.” Hier heeft Sherry Ishak, de taalassistente, veel over meegedacht.

De eerste rondes zijn volgens Henning altijd uitdagend, je moet het een keer meemaken. Het is daarom echt belangrijk om de structuur aan het begin duidelijk voor ogen te hebben, hier gebruikt Henning ook de collegevrije weken voor.

Henning en zijn studenten zijn zo enthousiast over dit onderwijsconcept dat zij het ook in het post-corona onderwijs willen blijven organiseren.

Opname inspiratiesessie ‘Actieve taalverwerving op afstand’

In samenwerking met Henning heeft het TLC FGw een inspiratiesessie bij de moderne vreemde talen verzorgd. Ben je benieuwd naar deze sessie maar kon je er niet bij zijn? Bekijk dan hieronder de opname.

Opnames tutorialgesprekken met studenten

Ben je benieuwd hoe deze gesprekken verliepen? In de eerste video laten Henning en zijn collega Sherry zien hoe de discussie-opdracht kan worden uitgevoerd. In de tweede video zijn twee studenten zichtbaar die zelf discussiëren (zij hebben toestemming gegeven voor het plaatsen van deze video).

Downloads

• complete beschrijving van de opdrachten en themalijst
• cursushandleiding
• Powerpoint-slides inspiratiesessie (taal)onderwijs op afstand-PHF methode