Inclusieve leeromgeving

activerend leren
interactief lesgeven
cultuurverschillen
samenwerken

In haar online werkcolleges streeft Stella Morgana (Midden-Oostenstudies) naar actieve bijdrages van iedere student. Hoe? Door een veilige en inclusieve leeromgeving te creëren en zeer duidelijke verwachtingen te communiceren.

Veilige omgeving

Deze veilige en inclusieve omgeving creëert Stella heel bewust. Als docent met een migratieachtergrond weet ze hoe het is om gediscrimineerd te worden. Mede door deze ervaringen besteedt Stella veel aandacht aan inclusiviteit: “In het begin van het blok benadruk ik iedere keer dat dat dit een veilige, inclusieve leeromgeving is. Iedereen mag zijn/haar mening geven, we hebben respect voor elkaar. Maar dat betekent ook dat er geen racisme of mansplaining mag plaatsvinden. Ieder mens heeft een andere achtergrond en persoonlijkheid. Maar ieder mens beschikt over vooroordelen: laten we hier bewust van zijn en naar elkaar luisteren.”

Actieve deelname stimuleren

Hoe zorg je naast deze veiligheid voor de actieve deelname van iedere student? “Dat doe ik op twee manieren: ten eerste benadruk ik dat studeren een leerproces is voor iedereen. Ik vertel de studenten dat ze altijd bij mij terecht kunnen, als ze angst hebben of hulp nodig bij het studeren. Ze komen ook echt naar me toe met vragen, vertrouwen mij.” Ten tweede staat de input van de studenten centraal in haar onderwijs. Twee dagen voor ieder college plaatst Stella leesvragen op Canvas, deze vragen kunnen de studenten gebruiken bij hun voorbereiding. Daarbij moet iedere student voor het college een vraag of opmerking over de literatuur plaatsen op Canvas. Het eerste deel van het college bestaat uit het beantwoorden van de leesvragen met elkaar, hierna volgt het reageren en doornemen van elkaars opmerkingen. Tijdens de eerste paar bijeenkomsten zijn sommige studenten nog stil of verlegen. “Hierna spreekt eigenlijk iedereen vrijuit!”

Ervaringen van de student

Natuurlijk zijn we ook benieuwd naar de ervaringen van de student, we vroegen het aan Elias Hidoussi. Hoe zorgde Stella volgens jou voor een actieve deelname van alle studenten? “In het vak waar Stella mijn docent was werkten we met een beoordeling voor deelname. Dit betekende dus dat je voor een hoog cijfer jouw mening moest laten horen. Ze legde ook uit waarom: ze wilde iedereens stem horen.” In het begin moest Elias hier aan wennen, het waren veeleisende bijeenkomsten. Later waardeerde hij het juist, hierdoor werden discussies gevoerd die anders niet hadden plaatsgevonden.

Hierbij waardeerde Stella de input van iedere student. “Als het me niet lukte om mijn punt te maken, bekrachtigde ze mijn moeite alsnog positief. Het was nooit verkeerd wat een student zei. En ze hielp je altijd om je argument krachtig te onderbouwen” In andere werkcolleges staat de docent in discussies vaak centraal, hij/zij stelt expliciete vragen aan studenten waar zij dan op reageren. “Stella laat studenten juist op elkaar reageren, ze betrekt andere studenten actief bij de standpunten die worden gemaakt. E. maakt dit punt, wat vind jij daarvan A.?”

Naast het stellen van stimulerende vragen benadrukte Elias dat Stella expliciet een veilig leerklimaat creëert. “Ze focuste juist op de overeenkomsten tussen alle studenten, terwijl studenten elkaar nog niet goed kenden en zich op andere plekken in de wereld bevonden.” Ook geeft ze grenzen aan. “Toen een studiegenoot een onaardige opmerking deelde op Discussion Board in Canvas reageerde ze dat dit hier niet de plek voor was en dat het besproken zou worden tijdens het college.” Ze liet alle studenten weten dat ze bij haar terecht konden als ze moeite hadden met bepaalde dingen, wat ze vaak verhaalde.

Een mooie les: ook zonder tools of ingewikkelde werkvormen kun je veel interactie bereiken in online onderwijs. Door het stellen van expliciete verwachtingen, het creëren van een inclusieve leeromgeving en het positief aanmoedigen van ieders bijdrage nam iedere student actief deel aan het onderwijs.

Heb je aanvullingen?

Stuur je ideeën naar tlc-fgw@uva.nl.