UvA-Docent van het jaar 2020 René Smits vertelt over Connection: een bijzondere interdisciplinaire collegereeks

Emeritus Professor René Smits (FdR) werd in 2020 verkozen tot UvA-Docent van het Jaar. Hij won daarmee een Carte Blanche voor het opzetten van een interdisciplinaire collegereeks voor het Instituut voor Interdisciplinaire Studies (IIS). De collegereeks met de titel Connection, waarin het thema ‘verbinding’ centraal staat, werd daar in het tweede semester van het academische jaar 2021-2022 aangeboden als honours module. René Smits vertelt over het proces van het ontwikkelen en het resultaat van deze bijzondere collegereeks, die zowel academisch als persoonlijk van aard was.

Meer over René Smits

De eer delen met andere facultaire winnaars

“Ik kreeg in oktober 2020 tijdens een zoomsessie tot mijn grote verrassing te horen dat ik tot UvA-Docent van het Jaar 2020 was verkozen. Voor de uitreiking zat ik met de andere kandidaten te wachten in een breakout room. Een bijzondere ervaring, want er ontstonden meteen leuke gesprekken over lesgeven, waarin we volop ervaringen uitwisselden. Toen ik op een later moment hoorde dat ik door mijn verkiezing een interdisciplinaire collegereeks mocht ontwikkelen, wilde ik heel graag de eer delen met de andere facultaire winnaars. Zij waren ook gekozen vanwege hun doceer-stijl die studenten aanspreekt. Ik besloot hen te vragen om met mij college te komen geven in de interdisciplinaire honours module, die ik mocht ontwikkelen. Naast de colleges die ik zelf gaf, kwamen er zes gastdocenten lesgeven vanuit hun eigen discipline, binnen het door mij gekozen thema Connection. Van bijna elke faculteit is er een docent komen spreken. Op die manier kon ik studenten niet alleen een interdisciplinaire collegereeks aanbieden. Maar hen ook laten kennismaken met verschillende stijlen van lesgeven.”

Geïnspireerd door Vivek Murthy

“Het idee voor dit thema Connection leefde al langer bij me: verbinding maken tussen verschillende levensvisies is een hartthema. Bovendien denk ik dat zonder verbinding het proces van overbrengen en leren niet tot stand komt. Het boek Together (De Kracht van Verbinding) van Vivek Murthy, dat ik las in de periode dat ik verkozen was, sloot hier geweldig goed bij aan. Vivek Murthy is arts en volksgezondheidsexpert uit de Verenigde Staten. Hij was tijdens het presidentschap van Obama werkzaam (en is dat nu weer onder president Biden) als belangrijkste adviseur op het gebied van volksgezondheid. Zijn boek gaat over het belang van menselijke verbinding, de verborgen impact van eenzaamheid op onze gezondheid en de sociale kracht van gemeenschap. Sociale verbinding als sleutel tot een betere gezondheid en een wereld met minder eenzaamheid. Murthy presenteert onderzoek dat leert dat eenzaamheid ten grondslag ligt aan veel problemen en ziektes zoals verslavingen, depressie en angststoornissen. In het boek beschrijft hij ook remedies tegen de eenzaamheid en vertelt hij een persoonlijk verhaal.”

Samen bouwen aan een minder eenzame wereld, vanuit academisch perspectief

“Eenzaamheid is niet alleen een gezondheidsrisico, maar beïnvloedt ook onze maatschappij. Het kan gevoelens van verdeeldheid en polarisatie bewerkstelligen en vergroten. De samenleving is steeds verder verdeeld geraakt de afgelopen twintig jaar, de laatste twee jaar versterkt door de Covid periode. Murthy’s boek gaat erover hoe we een minder eenzame en meer gemeenschappelijke wereld kunnen bouwen. Eén van de urgentste uitdagingen van onze tijd. Ik dacht, het is belangrijk om het thema Connection vanuit een academisch perspectief te behandelen. Het leek me een mooie uitdaging om in deze interdisciplinaire collegereeks samen met collega-docenten en de studenten op zoek te gaan naar bouwstenen van verbinding. En dan vanuit verschillende academische invalshoeken en perspectieven. Wat is maatschappelijke verbinding en hoe maak je verbinding? Daarmee wordt het ook altijd persoonlijk. En hopelijk levert dit een bijdrage op voor de studenten in hun leven en daarmee in het leven van anderen. Ook op hun toekomstige werkplekken.”

Bijdrage Vivek Murthy als slot van de collegereeks

“Ik heb Vivek Murthy aangeschreven om ook een gastcollege te komen geven, maar mijn pogingen leidden helaas tot niets. Ik heb hem daarna nog een paar keer brutaal ‘achtervolgd’ op Twitter, met tweets waarin ik hem tagde. En uiteindelijk is het tot mijn grote verbazing en vreugde toch gelukt zijn aandacht te trekken. Hij wilde zelf heel graag de studenten toespreken en ze de gelegenheid bieden wat vragen te stellen. Dus na het laatste college heeft hij via Zoom een half uur lang heel mooi en indringend gesproken over het belang van liefde in het bedrijfsleven en in overheidsoptreden. Hij had eigenlijk maar twintig minuten de tijd, wat uiteindelijk ruim een half uur werd. Zijn ook persoonlijke bijdrage was een ongelofelijk bijzondere afsluiting van een onalledaagse collegereeks. Een collegereeks waarin docenten en studenten bewuster zijn gaan nadenken over connectie als sleutel voor problemen in deze wereld.”

Lange voorbereiding tussen alle bedrijven door

“Ik heb een hele lange voorbereidingstijd gehad voor deze collegereeks. Pas in de lente van 2022, anderhalf jaar na het winnen van de  prijs, is de reeks gehouden. Het was voor mij volledig nieuw om een interdisciplinaire collegereeks te ontwikkelen. Er is veel denk- en organisatorisch werk aan vooraf gegaan. Eén van de gastdocenten maakte de grap: win je een prijs, word je aan het werk gezet. Ik deed dit naast andere werkzaamheden. Naast het geven van college in de opleiding Law and Finance, werk ik onder andere ook als consultant. Daarnaast zit ik in een toetsingscommissie van besluiten die de Europese Centrale Bank als toezichthouder neemt. Het was nog de tijd van online lesgeven en afspreken. Hierdoor heb veel aan de collegereeks gewerkt in meetings via Zoom.”

“In de voorbereiding ben ik goed begeleid door Iwan Oostrom, Ellen Fokker en Mary Herboldt-Soudant van het IIS. Zij adviseerden mij over het formuleren van de leerdoelen, de toetsing, de vak-omschrijving in de studiegids en het inrichten van Canvas. Student-assistent, Diederik van den Bogaerde, zorgde voor ondersteuning tijdens de colleges. Als student in de Master Law en Finance had ik hem twee jaar geleden begeleid bij zijn master-scriptie. Zijn steun bij technische zaken, coördinatie tussen alle betrokkenen en het bijhouden van de voortgang van studenten was onontbeerlijk.“

Gastcolleges door facultaire docenten van het jaar

“Ik ben heel dankbaar dat de andere facultaire winnaars hebben willen meewerken en meedenken over dit onderwerp. Zij hebben met hun bijdrage een grote variëteit geleverd aan de benadering van het onderwerp connection, wat studenten erg aansprak. Een paar voorbeelden: Andrea Weihrauch (EB) sprak over onze relatie tot robots. Neuroloog Vincent Odekerken (FdG/UAMC) vertelde over connectie in de hersenen. Bart Wallet (FGw) heeft gesproken over diasporische connecties, vanuit de invalshoek van de Joodse diaspora. Hierdoor gingen studenten bijdragen aan hun diasporische connectie vanuit Iraans, Tibetaans en Chinees perspectief. Samen met Bart Wallet bezochten we het Holocaust Namenmonument, als schrille memorie aan extreme disconnectie (met vervolgde minderheden: Joden, Roma, Sinti) in de samenleving. Elio Baldi (FGw), UvA docent van het jaar 2019, gaf een college over verbinding tussen de academische disciplines. Sharon Klinkenberg (FMG) gaf een college over connectie als een psychometrisch construct. Hoogleraar sterrenkunde Alex de Koter (FNWI) liet studenten nadenken over hoe wij ons als mensen tot het universum verhouden. Hoe verbinden we ons met leven elders als dat er is? En wat voor gevolgen kan dit hebben voor mens en samenleving? Leidt dat tot meer of minder verbinding?”

“Verder had ik student Mika Hendriks uitgenodigd, die bij de luisterlijn werkt, om een korte presentatie te geven over luisteren. Goed kunnen luisteren brengt connectie. Ikzelf heb colleges gegeven over Europese integratie en verbinding, of het gebrek daaraan, over maatschappelijke verbinding en over verbinding met niet-menselijke dieren.”

Divers publiek, diverse opdrachten

“Ook het studentenpubliek was divers. Er namen zo’n 25 studenten deel. Zij waren afkomstig uit verschillende faculteiten, maar ook uit verschillende windstreken. Ik wilde in deze reeks graag ook vrije opdrachten geven. De eindopdracht leverde zeer verschillende en bijzondere presentaties en projecten op. Er zijn schilderijen gemaakt, gedichten geschreven. Een student had armbandjes gemaakt die de colleges representeerden, een andere student speelde gitaar. Bij deze student was een proces op gang gezet waarin deze eindelijk weer durfde te spelen voor publiek. Geïnspireerd door het college van Bart Wallet, waarin hij vertelde hoe mensen zich op verschillende manieren verbinden via de Talmud, had een student een poster gemaakt met Talmudische commentaren toegepast op zijn eigen situatie.”

“De leukste opdracht die ik had bedacht, was om zeven dagen lang iedere dag contact te leggen met een vreemdeling. Dus contactleggen met iemand die je niet kent en rapporteren hoe dat was. Je openstellen voor iemand die geen enkele rol speelt in je leven, Iemand die je in het voorbijgaan ontmoet. En daar dan op een of andere manier connectie mee maakt, met als doel vervreemding en eenzaamheid tegen te gaan. Dat was voor veel studenten een eyeopener. Bij de één wakkerde het medemenselijkheid aan. Iemand anders vond het weer vreselijk om te doen, vanwege een introvert karakter, maar deed het dan toch maar. Het makkelijkst was om iets oppervlakkigs met een vreemde te delen, zoals een compliment geven over een leuke bril of kleding. Dit leidde in sommige gevallen tot een leuk gesprek en tot introspectie over waarom men zo vaak aan elkaar voorbijloopt. Regelmatig kwamen gesprekken tot stand via honden die werden uitgelaten.”

Een mooi experiment en een voorrecht

“Het was inspirerend en intensief om aan deze collegereeks te werken. Ik vond het een voorrecht om een module zelf te ontwerpen. En met anderen te brainstormen hoe de twaalf colleges te vullen. Ik vond het leuk om verschillende leerstijlen en opdrachten te combineren. Het was veel voorbereidend werk en soms best zwaar. Ook omdat ik de samenhang moest opzoeken, zelf college moest geven, maar ook moest coördineren. Ik moest veel meer voorbereiden dan bij mijn gewone colleges en me vaak verdiepen in compleet nieuw materiaal. Ik moest natuurlijk ook alle papers nakijken.

“Om eenheid te brengen in de collegereeks schreven Diederik en ik elke week een ‘estafettestokje’ voor de docenten in de vorm van een soort logboek op Canvas waarin we het gegeven college samenvatten. Studenten konden dit ook raadplegen. Het gaf hen een overzicht van de collegereeks.  Of de poging alles met elkaar in verbinding te brengen helemaal is gelukt, weet ik niet. Connectie tot stand te brengen vanuit zoveel disciplines en met studenten vanuit uiteenlopende geografische en vak-achtergronden was hoog gegrepen. Ik kreeg ook verschillende reacties van studenten. Sommigen hadden diepgaande levensveranderingen ondergaan door de collegereeks. Anderen vonden het experiment mislukt omdat sommige thema’s niet aan de orde waren gekomen. Ik had ook graag jonge onderzoekers en judo’s bij deze module willen betrekken, maar dat paste helaas niet meer. Maar het was een mooi experiment.”

 

Tips voor anderen die een Carte Blanche krijgen

“Connectie gaat me aan het hart maar is geen onderwerp waar ik normaal in doceer. Ga bij een Carte Blanche voor ontwikkeling van je collegereeks in op maatschappelijke thema’s. En geef niet-traditionele opdrachten, die vaak mooie dingen brengen en inzichten, op academisch en persoonlijk vlak.”

De honours-module in de studiegids

Over René Smits

René Smits is emeritus-hoogleraar Recht van de economische en monetaire unie en is betrokken bij de Master Law and Finance. Hij werkt als consultant. En is lid van de toetsingscommissie voor besluiten die de Europese Centrale Bank neemt over het toezicht op banken. Hij is eindredacteur van een te verschijnen boek over duurzame financiering.

Over Vivek Murthy