Op 16 en 17 november 2023 organiseerde het UvA Teaching & Learning Centre (TLC) opnieuw een 24-uurs onderwijsretraite. UvA-docenten van verschillende faculteiten kwamen zo weer samen om zich 24–uur lang volledig op een eigen onderwijsontwerp te storten. Nu vraag je je misschien af: waarom organiseert TLC deze retraites? En wat hebben docenten er nou werkelijk aan? In dit artikel krijg je daarom een antwoord op die vragen én komen de docenten zelf aan het woord over onder andere: waardevolle workshops, rappende collega’s en het ambacht van het lesgeven.

Onderwijsvernieuwing in 3 fases

Het decor van deze onderwijsretraite is het Hotel Huize Koningsbosch in Castricum, een fijne locatie die omringd wordt door de natuur. Heel gunstig is het herfstweer van november niet, maar de aanwezigen besluiten in de vrije uurtjes van de retraite toch de buitenlucht rondom het hotel op te zoeken. Ze gaan hardlopen in de bossen of doen een wandeling over het nabijgelegen strand. Een enkeling waagt zich zelfs aan een frisse ochtendduik. Buiten de vrije uurtjes staat de retraite onder leiding van TLC-opleiders Erjo Beitler en Monique Jongerius. Zij zijn ervaren op het gebied van docenten trainen en begeleiden docenten bijvoorbeeld ook in het BKO-traject.

Het programma van deze retraite is ingedeeld in 3 verschillende fases: analyse, ontwerp en implementatie. De docenten zijn van tevoren gevraagd om een specifiek idee voor de verbetering van hun onderwijs mee te nemen om aan te werken. In de meeste gevallen is dit een idee voor het (her)ontwerpen van een vak. Onder de betrokken begeleiding van Erjo en Monique lopen de docenten met hun idee de eerste 2 fases door. En aan het eind van de 24-uur maken ze een plan voor de 3e fase: de implementatie.

Buiten je bubbel

Om deze doelstelling te bereiken en de fases te doorlopen krijgen de docenten verschillende opdrachten en veel gelegenheden om hun ideeën uit te wisselen met de aanwezige collega’s. Deze verschillende factoren dragen bij aan een inspirerende werkomgeving en dito sfeer. De docenten krijgen zo de mogelijkheid om in korte tijd enorm gefocust met een specifiek idee aan de slag te gaan en op deze manier snelle vooruitgang te boeken. Deze tijd hebben docenten vaak niet in de dagelijkse onderwijspraktijk.

“Ik heb echt specifieke feedback gekregen van deze collega’s die ik direct in mijn vak kan gaan implementeren.”

“De tijd en de setting die met deze retraite voor je worden gecreëerd is echt ideaal”, vertellen Ivana Bušljeta Banks en Saar Mollen, beiden afkomstig van Communicatiewetenschap. “Je krijgt aan de ene kant de tijd om ergens aan te werken en daarnaast krijg je ook nog de handvatten die je nodig hebt om je idee echt te realiseren.” Nina Scheres, docent Biomedische wetenschappen en coördinator van het Honours-programma, benoemt hierbij ook het belang van de feedback van de aanwezige collega’s: “Het is zo fijn om buiten je eigen bubbel te komen en collega’s van andere faculteiten te spreken over je onderwijs. Ik heb echt specifieke feedback gekregen van deze collega’s die ik direct in mijn vak kan gaan implementeren. En sowieso is het natuurlijk fijn om nieuwe connecties te maken.”

Workshop ‘De ABC-methode'

Naast de algemene handvatten en begeleiding krijgen de docenten meerdere workshops. We lichten twee belangrijke workshops uit: De ABC-methode en Gamification. De ABC-methode is een workshop die je direct helpt bij het (her)ontwerpen van een vak. De docenten krijgen de opdracht om te reflecteren op de leerdoelen van het vak, de activiteiten die studenten moeten doorlopen om deze leerdoelen te bereiken en op de vraag of deze leerdoelen en activiteiten wel aansluiten op elkaar. Hiermee schetsen ze voor zichzelf een helder beeld van de te behalen leerdoelen, de hiervoor benodigde activiteiten en de toetsing. Vervolgens zetten ze aan de hand van een storyboard alle activiteiten op een logische volgorde en creëren ze zo een overzicht voor zichzelf.

De ABC-methode blijkt een hit bij de aanwezige docenten. “De ABC-workshop heeft mij enorm geholpen om alles te ordenen en op een rijtje te krijgen.”, vertelt Nina. Ivana en Saar, die zelfs bezig zijn met een opzet om het hele scriptietraject voor masterstudenten opnieuw vorm te geven, sluiten zich hierbij aan: “De methode heeft ons geholpen om ons herontwerp echt gestructureerd aan te pakken en ook om het hele (scriptie)traject voor onszelf te visualiseren.

Workshop ‘Gamification’

Ook de Gamification-workshop, gegeven door twee andere TLC-opleiders: Tom Slöetjes en Imber van Dijk, is een succes. “Als we deze cursus normaal gesproken geven, hebben mensen zich er specifiek voor ingeschreven. Tijdens deze retraite was dat niet het geval en dus was ik van tevoren bang dat mensen minder gemotiveerd zouden zijn om mee te doen aan de workshop. Dit bleek helemaal niet het geval. Door de ontspannen sfeer die heerste en de tijd die docenten nu hadden om door te werken, sloeg de workshop eigenlijk juist heel goed aan.”, legt Imber uit.

Met de Gamification-workshop leren de docenten hoe ze spelelementen in hun eigen onderwijs kunnen toepassen als een vorm van activerend leren. Aan het eind van de workshop moeten de docenten hun ideeën pitchen in een soort ‘Dragon’s den’-omgeving. De docenten gaan hier dan ook creatief mee om en Saar steelt de show door een volledige rap op te voeren. “We werken al vijf jaar samen, maar ik had geen idee dat ze dit in haar had”, vertelt Ivana lachend.

“Ik kreeg door de Gamification-workshop eigenlijk meteen een idee voor een specifieke werkgroep.”

De Gamification-workshop draagt zo bij aan de fijne sfeer die er hangt, maar de docenten halen ook elementen uit de workshop die ze direct in hun onderwijs kunnen toepassen. “Ik kreeg door de Gamification-workshop eigenlijk meteen een idee voor een specifieke werkgroep. Ik heb deze werkgroep gelijk ingedeeld in de planning van het vak.”, vertelt Ildikó Plájás. Zij is universitair docent en is bezig met het herontwerp van een Antropologie-vak. Ivana en Saar onderstrepen de directe waarde van de workshop: “Binnen een scriptietraject zijn er natuurlijk ook aspecten die studenten minder leuk vinden, zoals delen van de methodologie en de analyse. We hebben nu eigenlijk wel direct een idee gekregen hoe we dit leuker voor hen kunnen maken.”

Het ambacht van het lesgeven

Naast de waarde van de workshops beschrijft Ildikó ook hoe zij wordt geholpen in haar persoonlijke ontwikkeling als docent. “Ik doorloop momenteel ook het BKO-traject en hierbij ben ik erachter gekomen dat lesgeven echt een ambacht is. Deze retraite helpt mij om lesgeven ook echt zo te benaderen en om beter te worden in deze ambacht. De begeleiding die ik hierbij krijg en ook de feedback van mijn collega’s zijn zo waardevol. In plaats van in m’n eentje aan een vak werken en mezelf constant afvragen of ik het wel goed doe, krijg ik nu het vertrouwen dat ik op de goede weg zit. Ik weet nu ook dat ik, los van de BKO en van evenementen als de retraite, altijd bij TLC kan aankloppen. En ik weet dat daar de benodigde expertise zit om mezelf door te ontwikkelen als docent.” “Als ik de kans zou krijgen om mij opnieuw in te schrijven voor de onderwijsretraite, zou ik dat sowieso doen.”, sluit Ildikó af.

“Ik weet nu ook dat ik, los van de BKO en van evenementen als de retraite, altijd bij TLC kan aankloppen.”

De andere docenten delen deze mening en raden de retraite ook aan voor andere collega’s. Ivana en Saar plaatsen hier nog wel een belangrijke kanttekening bij: “Doe alleen mee aan de retraite als je van tevoren echt een specifiek idee hebt dat je verder wil uitwerken. Dan kan het echt enorm waardevol voor je zijn”.