Bij gesloten vragen moet je rekening houden met de gokkans of raadkans: de kans dat studenten het goede antwoord kunnen raden zonder kennis van de stof. Bij een vraag met 4 antwoordalternatieven, raadt een student zonder enige kennis gemiddeld 25% van de antwoorden goed. Die punten heeft de student als het ware cadeau gekregen, en zeggen dus niets over in hoeverre hij/zij de stof beheerst. Dit veroorzaakt ruis in de meting van je leerdoelen. Om een betrouwbaar beeld te krijgen van de mate waarin de student de stof beheerst, moet je daarom bij gesloten vragen twee dingen doen: voldoende vragen stellen, en de cijfers corrigeren voor de gokkans.

Hoeveel gesloten vragen is voldoende?

Je moet na het corrigeren voor de gokkans genoeg ‘zuivere’ antwoorden overhouden om een betrouwbaar beeld te krijgen van of de student de stof beheerst. Over het algemeen geldt, hoe meer vragen, hoe beter, maar er zijn ook richtlijnen om de betrouwbaarheid te borgen. Die gaan uit van een minimum van 160 antwoordopties:

Vraagsoort	Minimumaantal vragen
Vierkeuzevraag	40
Driekeuzevraag	54
Tweekeuzevraag	80

Een meerkeuzetoets met minder vragen dan deze minimumaantallen geeft geen betrouwbaar beeld van de mate waarin de student de stof beheerst.

NB: van deze aantallen wordt soms beredeneerd afgeweken als de betreffende leerdoelen ook op andere manieren wordt getoetst binnen het vak, bijvoorbeeld bij meerdere deeltoetsen of als er ook enkele open vragen in het tentamen zitten. Controleer de specifieke richtlijnen van jouw opleiding bij de examencommissie.

Hoe pas je gokkanscorrectie toe?

Digitale toetsprogramma’s zoals TestVision en ANS Exam kunnen automatisch een gokkanscorrectie toepassen, anders moet je het handmatig doen. De gokkanscorrectie werkt als volgt. Bij een toets met 40 vierkeuzevragen is de gokkans 25% en worden dus gemiddeld 10 vragen goed gegokt. Je berekent het cijfer daarom over de overgebleven 30 vragen. Voor een cesuur van 55% is dat 16,5 vragen. De student moet dan 10 + 16,5 = 26,5 van de 40 vragen goed beantwoorden om een 5,5 te halen. Een ander voorbeeld: bij een toets met 100 twee-keuzevragen is de gokkans 50%. De cijfers bereken je dus over de overblijvende 50 vragen. Voor een voldoende moet je dan 50 + 28 = 78 van de 100 vragen juist beantwoorden.

Het kan bewerkelijk zijn om de cijfers handmatig te berekenen als je de toets op papier hebt afgenomen. Gelukkig zijn er hulpmiddelen beschikbaar. Met de website cijfersberekenen.nl kun je een score-cijfer tabel genereren voor jouw toets. Bij het eerste voorbeeld hierboven zou je dan de volgende instellingen kiezen: 5,5 voldoende; 40 punten (totaal te behalen); Normeringsterm: 27 punten non-lineair (hiervoor moet je flink scrollen). Nadeel is dat je de cesuur alsnog zelf moet uitrekenen.

Voorbeeld (screenshot)

Het TLC heeft een Exceldocument gemaakt waarmee je de scores van studenten kunt omzetten in cijfers, waarbij de gokkans automatisch berekend en gecorrigeerd wordt. Hiervoor heb je een overzicht van studentnummers en scores op de toets nodig, maar je kunt natuurlijk ook een lijst van alle mogelijke scores maken zodat je een score-cijfertabel krijgt. Bovenin het document staan invulinstructies.

Voorbeeld (screenshot)

De bannerfoto van dit artikel is gemaakt met hulp van generatieve A.I.