Blog Virtuele (college-)observatie

Blog van Krijn Boom en Natasa Brouwer over de Grassroot Virtuele (college-)observatie.

Dit schrijven vormt de eerste van twee blogs voor de disseminatie en borging van het Grassrootsvoorstel ‘Virtuele (college-) observatie’. Het voorstel was ingediend voor de ronde 1 van 2018 en heeft in februari een positieve beoordeling ontvangen. Via deze eerste blog willen we jullie op de hoogte houden van de vorderingen van dit Grassrootsproject. Het tweede blog, welke aan het eind van het traject zal worden geschreven, vat het project samen en biedt tevens een conclusie.

Een korte re-cap
Dit Grassrootsproject is opgezet om nieuwe technieken op het gebied van Virtual Reality – 360- graden video en een Virtual Reality-headset – testen op bruikbaarheid in het kader van de BKO- video-opnames. Binnen de Faculteit Wiskunde, Natuurkunde en Statistiek (FNWI) gebeurt dit momenteel op basis van een ‘standaard’ opstelling van twee videocamera’s: een camera is gericht op de docent, de andere is gericht op de studenten in de zaal. Beide beelden worden naderhand naast elkaar gemonteerd om zo een inzicht te geven op het handelen van de docent en hoe de studenten daarop reageren. Op deze manier zijn er sinds 2007 meer dan 350 opnames gemaakt en heeft er dus ook een veelvoud van docenten gebruik gemaakt van deze techniek.

Standaard opstelling van een BKO collegeopname (deze foto is gemaakt voor PR gebruikt met de toestemming van de studenten en docent)

Deze werkwijze voldoet op zichzelf prima, maar er is ruimte voor verbetering in zowel praktische als onderwijskundig oogpunt. Zo is het proces vrij intensief qua ondersteuning en moeten er studenten worden getraind om zowel de opname als verwerking te verzorgen. Bovendien duurt het ca. een dag voordat de docent haar/zijn college terug kan kijken. Vanuit onderwijskundig oogpunt is het met deze opzet voor de docent niet mogelijk om het beeld (de ‘camera’) naderhand nog te bewegen om op een bepaald aspect in de les te focussen.

De techniek waar we gebruik van maken bestaat uit a) de 360 graden video (gefilmd met de Insta360 One), en b) de Oculus Rift, een Virtual Reality bril die de 360 graden video een nog diepere betekenislaag kan geven doordat de docent immersed is in zijn of haar college, zoals de Engelse term dat zo mooi beschrijft.

Opzet van het onderzoek
Door middel van dit Grassrootsproject willen we onderzoeken of het gebruik maken van 360 graden video, in samenwerking met Virtual Reality, nuttig kan zijn voor BKO-traject. Alhoewel deze techniek niet nieuw meer is en al is onderzocht in bruikbaarheid voor colleges (zie de blog van Sharon Klinkenberg) biedt de techniek wellicht potentie voor het BKO-traject om de reflectie op collegegeven te ondersteunen. We willen op basis van een pilotstudy een adviesrapport opstellen over de bruikbaarheid van deze techniek voor de docentprofessionalisering, en daarbij zoveel mogelijk de informatie die wij verzameld hebben te verspreiden onder het Nederlandse onderwijsnetwerk. Om tot een gedegen evaluatierapport te komen worden er een aantal testcases georganiseerd waarin bevindingen van zowel de oude als nieuwe methode worden verzameld en vergeleken, op zowel onderwijskundig als praktisch niveau: het ‘belevingsonderzoek’. De bovengenoemde deelnemers vergelijken hun beleving van de VR-observatiemethode met de oude methode op basis van de volgende vier criteria:

• Gebruiksvriendelijkheid van de methode: is technische kennis of ondersteuning ergens nodig?
• Technische kwaliteit: werkt de techniek naar behoren, komen beeld en geluid duidelijk over.
• Belevingswaarde: krijgt men bij de Virtual Reality methode een vergelijkbaar belevingsgevoel als bij fysieke observatie in het klaslokaal?
• Toepasbaarheid: is het materiaal goed te gebruiken voor reflectie/het geven van feedback?

Het onderzoek is opgebouwd uit 3 fasen.

• De eerste fase is het veldonderzoek, waarin we docenten in 360 graden filmen tijdens hun colleges.
• De volgende fase bestaat uit het ondervragen van de deelnemers van de pilot op hun ervaringen met de techniek door middel van vragenlijsten.
• Onze ervaringen, samen met de resultaten van de vragenlijsten, worden verwerkt tot het adviesrapport.

Veldonderzoek en eerste resultaten
De eerste fase van het onderzoek is nu afgerond: we hebben 9 docenten beschikbaar gevonden om hun BKO-collega’s in 360 graden te laten filmen. Om maximale bruikbaarheid te garanderen hebben we van tevoren getest om te kijken waar de camera het beste kan staan om zowel de docent, als studenten, duidelijk in beeld te krijgen. We hebben ervoor gekozen om de camera zoveel mogelijk op de eerste of tweede rij van de collegebanken te plaatsen om zo veel mogelijk scherpe beelden te krijgen van de docent en om degene die de film bekijkt het gevoel te geven om ‘echt’ in de klas aanwezig te zijn (als student of als observator). Deze opstelling heeft tevens met privacy te maken: we hebben de studenten voor aanvang van het filmen duidelijk gemaakt dat de opnames in 360 graden worden gedaan, wat er effectief voor zorgt dat studenten altijd in beeld (kunnen) zijn (de docent kan immers tijdens het kijken van de film om zich heen kijken en dus ook naar achteren). Als alternatief hebben we studenten aangebonden om vóór de camera plaats te nemen zodat alleen de achterkant van het hoofd in beeld is.

De opstelling van de 360 graden camera in het klaslokaal

Helaas kwamen we tijdens en na op het opnemen achter wat minpunten van de gebruikte camera die we ook graag met jullie delen. Als eerste heeft de camera vrij veel licht nodig om een scherp beeld te genereren. Nu is dat met veel camera’s wel zo (tenzij er een dure lens op zit), en dit wisten we van tevoren, maar in combinatie met het toch al niet al te scherpe beeld wat 360 camera’s generen was dit bij in ieder geval één college zo problematisch dat we ervoor hebben gekozen deze niet mee te nemen in het uiteindelijke onderzoek, maar als ‘testcases’ te aanschouwen. Belangrijker en helaas met meer impact, is het feit dat de camera vrij heet wordt tijdens langere opnames wat er voor zorgt dat de camera uitvalt en het weggeschreven bestand corrupt is en dus niet meer te lezen of te repareren (wellicht heef het er mee te maken dat de camera waterdicht is en de hitte slecht kwijt kan). Het lijkt er dus ook op dat de camera vooral gemaakt is om vooral korte shots te maken (al dan niet op een surfplank in de Cariben). Hierdoor hebben we helaas ook een aantal colleges als ‘testcase’ moeten markeren. Gelukkig hebben we bij elk college ook nog met de ‘standaard’ opstelling gefilmd zodat de docent altijd zijn of haar werk kan nakijken. Er zijn in totaal 4 colleges succesvol gefilmd in 360 graden. Al deze colleges zijn, zoals gezegd, naast 360 graden ook ‘standaard’ gefilmd, en beide versies zijn (afgeschermd) geüpload op YouTube zodat docenten de beelden kunnen gebruiken.

Hoe verder
We zijn nu bezig met de tweede fase van dit Grassrootsproject: onderzoeken of de gebruikte techniek voor het beschreven doel bruikbaar is. We hebben een vragenlijst ontworpen die door docenten ingevuld wordt en waarin zij hun ervaringen met de beide technieken kenbaar kunnen maken – zowel de ‘standaard’ opstelling als 360 graden/VR. De eerste resultaten zijn inmiddels binnen, en alvast erg interessant, maar daarover meer in ons volgende blog!