Chantal Albicher over kleinkunst in het onderwijs
Cabaret als vorm om de veerkracht voor masterstudenten Geneeskunde te vergroten. Chantal Albicher, programmacoördinator programmatisch toetsen bij de Faculteit der Geneeskunde (UvA), ontving twee jaar geleden een Comeniusbeurs om dit idee verder uit te werken. Inmiddels heeft Albicher een mooi lespakket ontwikkeld dat nu voor iedereen beschikbaar is.
Waarom moest dit lespakket er komen?
“Masterstudenten geneeskunde leren en ontwikkelen zich tot basisarts in de complexe omgeving van het werkplekleren. Zij ervaren in deze fase van de opleiding vaak stress. Door het uitvergroten van leer- en werksituaties in cabaretvorm ontstaat ruimte voor het ontdekken en verkennen van eigen emoties en reacties. Het inzetten van kleinkunst kan een waardevolle bijdrage leveren aan de opleiding van toekomstig basisartsen. Het helpt bij het verwerken van feedback en eigen emoties, en bij het ontdekken van authenticiteit en zelfzorg. Het doel van dit project is om door de inzet van kleinkunst jonge dokters op te leiden met aandacht voor het eigen welzijn.”
Hoe kunnen docenten een les ontwikkelen?
“Ik heb het lespakket opgebouwd aan de hand van het Dramamenu; deze methode wordt ook gebruikt op de theateracademie. Het is letterlijk een menu met een amuse, voorgerecht, hoofdgerecht en dessert. In de amuse kun je kiezen uit verschillende oefeningen om ervoor te zorgen dat studenten een andere bewustzijnslaag bereiken. Bijvoorbeeld door te vragen: ‘Hoe zit je er nu bij? Heb je goed geslapen of juist niet, en hoe komt dat?’ Dit helpt studenten zich ervan bewust te worden dat bijvoorbeeld het overdrachtsmoment in de ochtend iedereen vanuit andere situaties, of een nulpunt, aan de vergadertafel brengt, en dat dit impact heeft op de interactie op dat moment. In het voorgerecht kun je kiezen voor een oefening waarin je probeert een aantal situaties op te halen en langzaamaan los te laten van de context. Zo hoop ik de studenten wat meer uit hun comfortzone te halen. Vervolgens werken we die uit tot sketches waarbij we de situatie gaan uitvergroten en in het absurde trekken; dat schept afstand tot de situatie, kan verhelderen en helpt zo de bewustwording van eigen emoties te vergroten.. Een manier om dat te doen is bijvoorbeeld à la De Lama’s, waarbij je een rol, een locatie en een situatie schetst.”
Wat zijn de reacties tot nu toe van de studenten?
“Ik ervaar dat de studenten even tijd nodig hebben om uit hun comfortzone te komen; ze vinden het spannend. Dit lukt ook alleen in een veilige setting. Als ik zie dat iemand zich oncomfortabel voelt, ga ik er even naast staan. De geneeskundestudie doet een enorm groot beroep op de ratio, terwijl deze lessen juist uitnodigen om het “spelende kind” te laten zien en in te zetten op verbeelding. Door praktijksituaties waarin studenten veel druk ervaren uit te vergroten en absurd te maken, ontstaat ruimte en afstand tot hun eigen emoties, en dat helpt om studenten veerkrachtiger te maken. Net als bij andere vormen van kunst overigens. De schilderkunst kan radiologen helpen om veel beter te kijken.”
Krijgen deze lessen een vaste plek in het curriculum?
“Ja, we zijn bezig om de lessen een plek te geven in het onderwijs voor de masterstudenten geneeskunde. Ons doel is om het toe te voegen aan het thema mentoraat en ‘goede zorg’. Maar ik wil ook graag benadrukken dat het lesmateriaal voor iedereen toegankelijk is. Ook in het medisch vervolgonderwijs en de opleidingen voor verpleegkundigen en fysiotherapeuten is deze materie heel goed toepasbaar. Ik kan me zelfs voorstellen dat ook buiten de zorg studenten hier baat bij hebben, zoals de studenten van de lerarenopleidingen en de pabo. Het percentage jongeren dat last heeft van de prestatiemaatschappij en druk ervaart is heel hoog. Ik denk dat kunst in het onderwijs hier een positieve bijdrage aan kan leveren om te zorgen dat studenten straks duurzaam inzetbaar zijn.”